Astronomlar, Dünya’dan 590 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan NGC 6505 galaksisinin etrafında gökyüzünün nadir olaylarından birine tanıklık etti. Bu olağanüstü fenomen, “Einstein halkası” olarak biliniyor ve uzaktaki bir galaksinin ışığının, büyük bir kütle tarafından bükülmesi sonucu oluşarak mükemmel bir halka şeklinde görünmesini sağlıyor. Daha önce birçok Einstein halkası keşfedilmiş olsa da, bu kadar kusursuz bir örneğe rastlamak son derece ender bir durumdur.
EINSTEIN HALKASI NEDİR?
Einstein halkası, güçlü kütleçekimsel mercekleme olarak adlandırılan bir doğal olgunun sonucudur. Max Planck Astrofizik Enstitüsü’nden astronom Conor O’Riordan, “Tüm güçlü mercekler nadirdir ve bilimsel açıdan son derece değerlidir. Ancak bu örnek, Dünya’ya çok yakın olması ve olağanüstü simetrisi nedeniyle daha da özel” diyor. Kütleçekimsel mercekleme, devasa bir gökcisminin arkasındaki ışığı bükerek büyütmesi ve şekillendirmesi ile gerçekleşir. Bu fenomen, evrenin uzak noktalarındaki galaksileri incelemek için son derece faydalı bir yöntemdir.
DAİRESEL IŞIK NEREDEN GELİYOR?
Keşfedilen bu Einstein halkası, NGC 6505 galaksisinin önünde yer alan, 4.42 milyar ışık yılı uzaklıktaki başka bir galaksiden gelen ışığın bükülmesiyle oluşmuştur. Uzaydaki bu şans eseri hizalanma, daha uzak galaksinin ışığını mükemmel bir halka formuna sokmayı başarmıştır. Halkanın yüzeyinde dört parlak nokta bulunmakta; bunlar, uzaktaki galaksinin tekrar eden görüntüleridir.
Bu denli kusursuz bir Einstein halkasının keşfedilme olasılığı ise yalnızca yüzde 0.05 gibi son derece düşük bir ihtimaldir. Daha önce bu kadar yakın mesafede sadece beş mercek keşfedilmiştir.
EUCLID TELESKOBUNDAN YENİ KEŞİFLER
NGC 6505, astronomlar tarafından 1884 yılında keşfedilmiş olmasına rağmen, çevresindeki bu halkaya dair şimdiye kadar herhangi bir iz bulunamamıştı. Ancak Euclid teleskobu, daha önce iyi bilinen gökadalar içinde bile yeni keşifler yapabileceğini kanıtlamıştır.
Avrupa Uzay Ajansı (ESA) temsilcisi Valeria Pettorino, “Bu keşif, Euclid’in inanılmaz kapasitesini kanıtlıyor. Daha önce defalarca incelenmiş gökadalarda bile yepyeni buluşlar yapabiliyoruz” diyerek teleskopun gelecekteki potansiyeline dikkat çekmiştir.
Euclid teleskopunun asıl amacı, kütleçekimsel mercekleri keşfederek görünmez karanlık madde ve karanlık enerjinin haritasını çıkarmaktır. İlk gözlemler sırasında böyle eşsiz bir keşif yapmış olmaları, bilim insanlarını oldukça heyecanlandırmıştır.
YENİ İSİM ÖNERİLERİ
Araştırmacılar, bu Einstein halkasının ESA gökbilimcisi Bruno Altieri’nin adıyla anılmasını önermektedir. Bunun nedeni, Altieri’nin Euclid’in 2023 yılındaki test verilerinde ilk kez bu halkayı fark eden kişi olmasıdır
