Yenidoğan Sarılığı: Tanım ve Önemi
İstanbul Arel Üniversitesi VM Medical Park Florya Hastanesi’nden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Şahin Kalkan, yenidoğan sarılığı hakkında önem taşıyan bilgiler sunmuştur. Yenidoğan sarılığı, yeni doğan bebeklerde cilt ve göz aklarında sarı renk oluşumuyla kendini gösteren bir durumdur. Bu sararmanın temel nedeni, bilirubin adlı maddenin vücutta anormal derecede artmasıdır. Bilirubin düzeyinin 5 mg/dL’yi aşması durumunda, ciltte belirgin bir sarı ton ortaya çıkmaktadır. Yenidoğanların yaklaşık olarak üçte ikisi, yaşamlarının ilk haftasında bu durumu yaşayabilmektedir ve bu genellikle geçici bir durum olarak kabul edilmektedir.
Yenidoğan Sarılığının Nedenleri
Dr. Kalkan, yenidoğan sarılığının genellikle fizyolojik nedenlere dayandığını vurgulamaktadır. Sarılık, bilirubinin vücutta normalden fazla üretilmesi ve yeterince atılamaması sonucu gelişir. Bilirubin, hemoglobin yıkımında meydana gelen bir üründür ve bu aşırı üretim bebeklerde sarılığa yol açar. Ancak bazı patolojik durumlar da sarılığın nedenleri arasında yer almaktadır. Bu durumlar arasında kan grubu uyuşmazlıkları (ABO veya Rh uyuşmazlığı), glukoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) enzim eksikliği, enfeksiyonlar, doğum travmaları, tiroid hormon eksikliği ve anne sütü ile ilgili sorunlar sayılmaktadır.
Yenidoğan Sarılığının Görülme Oranı
Dr. Kalkan, yenidoğanların yüzde 60 ile 80’inin yaşamının ilk haftasında sarılık yaşayacağını belirtmektedir. Türkiye’de yeni yapılan bir çalışmada, yenidoğanların %6,4’ünde bilirubin seviyesinin kritik seviye olan 25 mg/dL’nin üzerine çıktığı tespit edilmiştir. Küresel ölçekte, gelişmiş ülkelerde ciddi yenidoğan sarılığının sıklığı 0.4 ila 2.7 arasında değişirken, gelişmekte olan ülkelerde bu oran 100 katına kadar çıkabilmektedir.
Yenidoğan Sarılığının Belirtileri
Yenidoğan sarılığının bazı belirtileri arasında cilt ve gözlerde sararma, bebekte uykuya eğilim (letarji), emmede azalma ve zayıf beslenme sayılmaktadır. Ayrıca, aşırı durumlarda bebeklerde tiz sesle ağlama ve kaslarda sertlik ya da gevşeklik gibi nörolojik belirtiler de ortaya çıkabilir.
Tanı Süreci
Tanı süreci hakkında bilgi veren Dr. Kalkan, sarılığın teşhisinin bilirubin düzeyinin ölçülmesiyle yapıldığını belirtmektedir. Bu ölçüm, kan örneğinden yararlanarak total serum bilirubin (TSB) testi veya cilt üzerinden yapılan transkutan bilirubin (TcB) ölçümleri ile gerçekleştirilebilir. Sarılığın nedeninin belirlenmesi için, bebeğin ve annenin kan gruplarının belirlenmesi, Coombs testi ve tam kan sayımı gibi tetkikler yapılmalıdır. Fizyolojik sarılık, doğum sonrası genellikle 3-4 gün içinde başlar ve 1-2 hafta içinde kendiliğinden düzelir.
Tehlikeli Durumlar ve Müdahale
Dr. Kalkan, yenidoğan sarılığının bazı durumlarda tehlikeli hale gelip gelemeyeceğini açıklamıştır. Özellikle, sarılığın ilk 24 saat içinde görülmesi, bilirubin seviyesinin hızlı yükselmesi ve bebekte letarji gibi belirtilerin ortaya çıkması durumunda acil müdahale gerekmektedir. Özellikle hızlı yükselen bilirubin seviyeleri, kernikterus adı verilen ciddi bir nörolojik hasar riskini artırabilmektedir.
Beslenme ve Tedavi Önerileri
Yenidoğan sarılığında sağlık önerileri sunan Dr. Kalkan, yenidoğanların sık sık anne sütü ile beslen
