Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2025 yılı sonuna kadar tüm Türkiye’de uygulanacak olan “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)” sistemi hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Bakanlığın sosyal medya hesapları üzerinden yapılan duyuruda, bu sistemin Sıfır Atık hareketinin bir parçası olarak hayata geçirileceği ve çevre koruma hedeflerine katkıda bulunacağı vurgulandı.
Sistemin işleyişine dair ilk soru, “Depozito Yönetim Sistemi (DYS) nedir?” sorusudur. DYS, belirli bir depozito ücreti alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketim sonrası iade edilmesine ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı bir sistem olarak tanımlanmaktadır. Bu sistem, atıkların yönetimi ve geri dönüşüm süreçlerinin iyileştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Depozitonun sağladığı avantajlara bakıldığında, ambalajların kaynağında ayrı toplanması, geri dönüşüm değerinin korunması ve artırılması gibi faydalar ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunarak, ikincil ham madde kullanımıyla enerji tüketiminin azaltılması, karbon emisyonlarının düşürülmesi ve 2053 Net Sıfır Emisyon hedefine ulaşılmasına destek vermektedir.
Gelelim, “Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA) uygulaması nedir?” sorusuna. Bu uygulama, tüketicilerin ambalajları iade ederken kullanacakları bir mobil uygulamadır. Bakanlık tarafından onaylı makineler ve manuel iade noktalarında, tüketiciler DOA mobil uygulaması aracılığıyla depozito iadelerini gerçekleştirebilecek.
Uygulamanın nasıl çalıştığı ile ilgili bilgiler de mevcut. Uygulama, Android ve iOS uygulama mağazalarından ücretsiz olarak indirilebilecek. Kullanıcılar, karekod okutma yöntemiyle depozito iade makinelerine ambalaj bırakabilecek ve bu işlem sonucu depozito ücreti tüketicinin e-cüzdanında birikecek. Biriken bakiyeler, QR kod ile ödeme özelliği sunan tüm POS cihazlarında ve anlaşmalı restoran ile marketlerde harcanabilir.
DOA uygulamasının bankacılık sistemine entegrasyonu da önemli bir detaydır. Tüm finansal işlemler, Türkiye Emlak Katılım Bankası altyapısı üzerinden e-cüzdan entegrasyonu ile gerçekleştirilecektir. Kullanıcılar, biriken bakiyelerini banka hesaplarına da havale edebilecekler.
Sakarya’da başlatılan uygulama, 2025 yılı sonuna kadar Türkiye genelinde her il ve ilçede kullanılmaya başlanacaktır. Destek veren kurumlar arasında, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yanında Türkiye Çevre Ajansı (TÜÇA), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) yer almaktadır.
Uygulamanın hedefleri arasında, Türkiye genelinde yıllık yaklaşık 25 milyar adet ambalajın geri kazanılması öngörülmektedir. Ayrıca 1 Ağustos 2023 itibarıyla, 22 milyar adet içecek ambalajı depozito logosu ile piyasaya sürülmüştür. Bu sistemin, yıllık olarak Türkiye ekonomisine yaklaşık 520 milyon Euro katma değer sağlaması beklenmektedir.
Son olarak, hangi ambalajların depozito kapsamına gireceği de belirlenmiştir. Cam, plastik ve alüminyum malzemelerden üretilen 0,1 litre ile 3 litre arasındaki tek kullanımlık ambalajlar, üzerlerinde depozito logosu olursa, zorunlu depozito kapsamına alınacaktır.
