“Yeni bir Orta Doğu”, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun daha önce de dile getirdiği bir ifade. İsrail’in dengesini değiştirerek bölgenin farklı bir siyasi haritasını çizme hedefi de yeni değil. Ancak İsrail’de kimi yorumcular, yaşanan gelişmeler ve Hamas’ın bundan bir yıl önce 7 Ekim 2023 tarihinde düzenlediği saldırı sonrası artan askeri operasyonlar ve çatışmalar nedeniyle, bu planın gerçekleşmesi ihtimaline “eskiye göre çok daha yakın” olduklarını düşünüyor.
İsrailli yetkililerin uluslararası konferanslarda kürsüye çıkarak gösterdikleri haritalarda Filistin devleti veya topraklarına dair herhangi bir işaret bulunmuyor. Netanyahu da, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda yaptığı son konuşmada iki harita ile temsilcilerin karşısında çıktı. İlk harita, İsrail ile barış anlaşması imzalayan veya ilişkilerini normalleştirme amacıyla müzakereler yürüten ülkeleri kapsayan yeşil alanları içeriyordu. Bu ülkeler Mısır, Sudan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Bahreyn ve Ürdün’dü. İkincisi ise, Netanyahu’nun “lanetli” olarak nitelediği siyaha boyanmış alanları içeriyordu. Bunlar arasında İran ve bölgedeki müttefikleri Suriye, Irak, Yemen ve Lübnan da yer alıyordu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yaptığı bir konuşmada “Dicle ve Fırat arasındaki vatan topraklarımıza göz koyacaklar. Önünde poz verdikleri her haritayla bunu açık açık söylüyorlar” sözleriyle “İsrail’in nefret içeren emellerine” karşı uyarıda bulundu.
Carnegie Orta Doğu Merkezi’nin kıdemli araştırmacılarından Yezid Sayigh, bu tür emellerin Netanyahu’nun gündeminin baş sırasında olduğuna dair bir gösterge olduğunu düşünmüyor; bunun İsrail hükümetinin asıl amacı olduğuna inanmadığını belirtiyor. Sayigh, “Netanyahu’nun şu anda dayatmaya çalıştığı yeni Orta Doğu fikri, İsrail’in Filistin topraklarının geri kalanını sömürgeleştirmesini sağlamaya dönük” diye de ekliyor. Batı Şeria’da yerleşim projelerini genişletme niyetini saklamayan İsrail, Arap dünyasının ve uluslararası toplumun eleştirilerine rağmen yerleşim sayısını artırma niyetini açıkça ilan etti.
Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü kıdemli araştırmacısı David Schenker, “İsrail’de sağcı hükümette iki devletli çözüme inanmayan birçok bakan bulunduğunu ve Oslo Anlaşmalarından bu yana bir Filistin devleti kurulması ihtimaline en uzak noktada olduğumuzu” söylüyor. Daha önce ABD’nin Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Dışışleri Bakan Yardımcısı olarak görev yapmış Schenker’e göre, “İsrail’in ‘yeni Orta Doğu’ fikri, İran’ın yarattığı tehditlerden arındırılmış bir bölgeyi kapsıyor”.
BBC’ye konuşan emekli İsrail istihbarat görevlisi ve güvenlik uzmanı Miri Eisen, “İsrail yeni bir Orta Doğu dayatmak istemiyor ama İran’daki molla rejiminin bölge düzenini tanımlamasına izin vermemekte kararlı” diye açıklıyor. Sayigh ise, Netanyahu’nun ifadelerinin “İran’ın nükleer programını sonlandırmak ve 7 Ekim’deki Hamas saldırılarının kendisiyle ilgili yarattığı küresel utancı telafi ederek tarihteki konumunu yenilemek” amacı taşıdığını söylüyor. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın Beyrut’un güneyine yönelik İsrail’in kapsamlı saldırı sonucunda öldürülmesi ise, savaşta jeopolitik bir dönüm noktası olarak görülüyor.
İran, kendi topraklarında Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye’nin öldürülmesine misilleme olarak, uzun süredir Batı’da kaygı yaratan çeşitli mühimmatı kullanarak İsrail’e balistik füze saldırısı düzenledi. İsra…
