Özelleştirme fiyaskoları Türkiye’de tartışmalara neden olmaya devam ediyor ve bu konular arasında Seydişehir Alüminyum Tesisi’nin durumu oldukça dikkat çekici bir örnek oluşturuyor. Seydişehir Alüminyum, Türkiye’nin tek birincil alüminyum üretim tesisi olmasıyla bilinir. Ancak bu tesis, zamanla yatırımların kısıtlanarak küçültülmeye çalışıldığı ve özelleştirmenin tek kurtuluş yolu olarak gösterildiği bir süreçten geçmiştir. Yetkililer, özelleştirmenin işçilerin mutluluğunu artıracağını, üretimin artacağını ve refah seviyesinin yükseleceğini iddia etmiştir. Nihayetinde, Milyarlarca dolarlık değere sahip olan Seydişehir Alüminyum, 305 milyon dolara Cengiz Holding’e satılmıştır.
YATIRIMLARI ASKIYA ALINDI
Seydişehir Eti Alüminyum Tesisi, 1973 yılında Türkiye’nin alüminyum ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulmuştur. Tesisi 32 yıl boyunca kamuya kaynak üreten, yerel ekonomiyi kalkındıran ve istihdam sağlayan bir yapı olarak faaliyet göstermiştir. Ancak, 2005 yılında özelleştirmenin ilk kurbanlarından biri olarak satılmıştır. Özelleştirme sürecinde, kârlı bir kurumun satışının tepki çekmemesi için yatırımlar askıya alınmış, kaynaklar kısıtlanmış ve tesisin büyümesi engellenmiştir. Özelleştirme sürecinin duyulmasından sonra, özellikle yerli ve yabancı yatırımcılar Seydişehir’e akın etmiştir. Rus yatırımcılar, Oymapınar Barajı’nın tesise verilmesinin özelleştirmenin cazibesini artıracağını rapor etmiştir. İktidar, Oymapınar Barajını Seydişehir’e vererek en büyük maliyet unsuru olan elektrik sorununu ortadan kaldırmış ve tesisin maliyetini düşürmüştür. Baraj, kasadaki nakitler, stoklardaki ürünler ve maden sahaları Cengiz Holding’e verilmiştir. Ardından, acele bir özelleştirme ihalesi yapılmış ve tesis, Cengiz Holding’e sunulmuştur.
Danıştay kararı yok sayıldı
Tesisin yok pahasına satılmasını engellemek için işçiler ve yerel halk çeşitli eylemler düzenlemiştir. Bu protestolar sırasında devletin sert müdahaleleri de gözlemlenmiştir. Satış sonrasında, birçok kurum Danıştay’a iptal talebinde bulunmuştur. Danıştay 13. Dairesi, 2007 yılında Seydişehir Alüminyum’un satış kararını iptal ederek fabrikanın devlete iadesini istemiştir. Ancak bu karar, adeta göz ardı edilmiş ve iade gerçekleşmemiştir. 2012 yılına gelindiğinde, Özelleştirme Yüksek Kurulu, hisse devri davasından çekilmiştir. Sonuç olarak, tesis Cengiz Holding’e resmen verilmiştir.
Baraj hediyeli özelleştirme
Alüminyum, özellikle uçak, roket ve silah sanayisinde önemli bir hammadde olarak bilinmektedir. Türkiye, yerli ve milli savunma sanayisini geliştirmek amacıyla Seydişehir Alüminyum’a stratejik bir önem vermektedir. Özelleştirme süreci öncesinde yüksek elektrik maliyetleriyle mücadele eden tesis, baraj hediyesi ile birlikte bir anda üretimini neredeyse bedavaya getirmiştir. Bu durum, Seydişehir’i dünyanın en ucuz alüminyum üreticisi haline getirmiştir. Ancak, bu ayrıcalığın faydaları yerel halk yerine ihaleyi kazanan Cengiz Holding tarafından kullanılmaya başlanmıştır.
