Suriye’de Esad yönetiminin devrilmesinin ardından Türkiye’deki bazı Suriyelilerin sınırdan gönüllü geri dönüşleri sürüyor. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, gönüllü geri dönüşlerin sürecini kolaylaştırmak amacıyla sivil toplum örgütleriyle bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantıda sahada çalışan sivil toplum kuruluşlarından fikir alınarak gönüllü dönüşlerin organizasyonu için gerekli adımların atılması hedeflenmektedir.
Yerlikaya’nın verdiği bilgilere göre, son günlerde günlük ortalama 1.100 ila 1.150 Suriyeli gönüllü geri dönüş yaparken, bu rakam daha önce günlük 200-300 kişi civarındaydı. Gönüllü geri dönüşlerin organize edilmesi amacıyla Bakanlıklar ve ilgili kuruluşların iş birliği içinde çalıştığı bildirildi. Ayrıca, sınırdaki işlemlerin kolaylaştırılması için ek personel ve mobil araçlar gönderildi, günlük 20 bin geçiş işlemine imkan verecek bir kapasite oluşturuldu. Gönüllü geri dönüş işlemlerini kolaylaştıracak yöntemler de üzerinde çalışılmaktadır.
Toplantılara katılan Suriyeli ve Türk sivil toplum kuruluşları, bu süreçlerin düzenli olarak süreceğini de ifade ettiler. Geri dönüşlerin arttığı yönündeki söylemlerin yanı sıra, hala yoğun bir kitlesel geri dönüş yaşanmadığı da belirtilmektedir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 11 Aralık’ta, Suriye’de barış ortamının gelişmesi ile birlikte gönüllü geri dönüşlerin artacağını ifade etti. Ancak hâlâ büyük bir akın yaşanmadığı ve Suriyelilerin dönüşlerinin yavaş olduğu vurgulanıyor.
Akın akın bir dönüş yok
Yetkililer ve sivil toplum temsilcileri, Suriyelilerin yoğun bir geri dönüşünün olmadığını vurgularken, Suriye’deki güvenlik ve siyasi durumun netleşmesi ile birlikte gönüllü geri dönüşlerin artabileceğini değerlendirmektedirler. Özellikle geri dönüşlerde ‘akıntı’ teriminin kullanılmaması gerektiği, sadece isteyerek ve gönüllü olarak dönen kişilerin sayısının arttığı ifade edilmektedir. Yetkililer, “Biz kendi rızasıyla gitmek isteyenlerin sürecini kolaylaştıracağız,” diyerek, kimseyi zorla göndermediklerini belirtmişlerdir.
Gönüllü geri dönüşler nasıl gerçekleşiyor?
Türkiye’de geçici koruma statüsünde bulunan Suriyelilerin geri dönüş süreci, Geçici Koruma Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmektedir. Gönüllü dönüş yapmak isteyenlerin, ilgili göç idaresi müdürlüklerine başvuruda bulunmaları ve ardından ‘gönüllü geri dönüş formu’ doldurmaları gerekmektedir. İlgili sınır kapısında, önceden suç kaydı veya vergi borcu olup olmadığına dair kontrolden geçerler. Dönüşü uygun görülenlerin geçici koruma statüsü sonlandırılmakta ve geçici kimlik belgeleri imha edilmektedir.
İzinli gidiş-dönüş yok
Şu an için, sınırdan geçiş yapanlar arasında çoğunlukla genç ve orta yaş erkeklerin yalnız başlarına geçiş yaptığı görülmektedir. Kimi aileler, önce bir aile üyesinin Suriye’ye dönerek durumu gözlemlemesini ve ardından geri dönecek olan diğer aile üyelerinin hazırlık yapmalarını planlamaktadır. Ayrıca, Suriye’ye dönüş yapanların geri dönerken izinli geçiş hakkının olmadığı, geçmişteki bayram sürelerinde tanınan izinlerin artık geçerli olmadığı belirtilmektedir.
Özel izin mümkün mü?
Bazı iddialara göre, geri dönüş yapmak isteyenlerin özel izin alarak dönme olasılığı olduğu belirtilse de, resmi bir uygulamanın olmadığı ifade edilmektedir. Sınırdan geçen Suriyelilere bir daha dönmeyeceklerine dair taahhütname imzalamalarına gerek olmadığı ve bunun yerine
