Türkiye’de iktidarın belediyeler üzerindeki denetim ve hukuki baskıyı artırma çabaları, Sayıştay raporlarıyla belgelemektedir. 2022 yılı itibarıyla, Sayıştay, toplamda 566 kamu idaresi üzerinde denetim gerçekleştirmiştir. Bu denetimlerin 327’si, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulmuştur. Raporda, kamu kurumlarının ihale süreçlerinin gerektiği gibi işlemediği ve iç denetim mekanizmalarının sağlıklı çalışmadığı ortaya konulmuştur. Özellikle, 2022 yılında tespit edilen 7 bin 836 mevzuata aykırı işlem sayısı, 2023 yılı itibarıyla 8 bin 755’e yükselmiştir. Bu durum, kamu yönetiminin şeffaflığı ve hesap verebilirliği açısından kaygı verici bir tablo çizmektedir.
İHLAFLAR VE MEVZUAT AYKIRILIKLARI
Sayıştay’ın gerçekleştirdiği denetimlerde 8 bin 755 hata ve bulgu tespit edilmiştir. Bu hatalar arasında 2 bin 226 adet mali tabloları etkileyen hata, 6 bin 216 mevzuata aykırı bulgu ve 273 adet mali yönetim ile iç denetime ilişkin hata bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, 234 kamu kurumu bütçe hedefleri ile gerçekleşmeleri arasındaki farkları düzgün bir şekilde açıklayamamış, 131 kurum ise kredi ve bağış gibi kaynaklarını gizlemiştir. Ek olarak, 18 kurum ödeneklerini doğru şekilde kaydetmemiştir ve 19 kurumun da bütçe gerçekleşmeleri gerçeği yansıtmamıştır. Ayrıca idarelerden 63’ü bütçe hedeflerini doğru yansıtmamaktan kaçınmıştır.
Raporun önemli bulgularından biri de ihale süreçlerinde yaşanan gecikmelere işaret etmesidir. Sayıştay, ihale süreçlerindeki sorunların; gerekli özenin gösterilmemesi, iptaller ve yeterlilik kriterlerini karşılamayan yüklenicilerin seçilmesi gibi durumlara neden olduğunu belirtmiştir.
Sayıştay raporları, kamu idarelerinin iç denetim mekanizmalarının çoğunun sağlıklı çalışmadığını göstermektedir. Bahsedilen bulgular, Türkiye’nin kamu yönetiminde şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından ciddi sorunlarla karşı karşıya olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum, mali kaynakların etkin kullanımını da olumsuz etkilemektedir. Dönemsel olarak gerçekleştirilen denetimlerin yetersiz kalması nedeniyle, kamu araçlarının etkin yönetimi sağlanamamaktadır.
Özetle, iktidarın artan baskılarıyla birlikte, belediyeler ve kamu kurumlarının ihale süreçleri ve mali yönetimleri ile ilgili camia açısından ciddi sıkıntılar gözlemlenmektedir. Sayıştay’ın raporları, bu bağlamda okurların dikkatini çekmekte ve daha iyi bir yönetim için gerekli adımların atılması gerektiğini vurgulamaktadır. Kamu idarelerinin, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine uygun bir biçimde faaliyet göstermesi, toplumun bu kuruma olan güvenini artıracak ve kamu kaynaklarının daha etkin bir şekilde kullanılmasına olanak sağlayacaktır.
