Dünya’nın iç yapısı hakkında mevcut anlayışımızı derinlemesine değiştiren yeni bulgular, mantodaki magma rezervuarlarının bölgesel ve kimyasal çeşitlilik açısından önemli farklılıklar taşıdığını ortaya koyarak, gezegenimizin dinamiklerini yeniden şekillendiriyor. Britanya Kolumbiyası Üniversitesi’nden Matthijs Smit ve İsveç Doğa Tarihi Müzesi’nden Ellen Kooijman’ın başında olduğu araştırma ekibi, daha önceki çalışmalarda gözlemlenen çelişkileri aydınlatarak bu alanda çarpıcı keşifler yaptı.
Smit, lavların sadece magmaların yukarı hareket ederken farklı kaya türleriyle etkileşime girmesi nedeniyle çeşitlilik gösterdiğini belirtmekte. Bu etkileşim, yer altındaki farklı kaya katmanları ile magma akışlarının ilişkisinden kaynaklanır ve sonuçta lavların bileşiminde çeşitlilik oluşturarak kimyasal özelliklerinin farklılaşmasına yol açar. Yani, volkanik patlamalar sırasında ortaya çıkan lavların bileşimi, magma kaynağından yüzeye çıkma süreci boyunca geçirdiği değişikliklere bağlıdır.
Dünya’nın Mantosuna Yeni Bir Bakış
Frankfurter Rundschau’da yayınlanan habere göre, bu araştırma sonuçları, volkanik patlamalardan kaynaklanan lavların dünya mantosundaki belirli bir rezervuardan geldiğini ortaya koydu. Smit, belirli bir element grubunu inceleyerek, yüzeye çıkan magma erimelerini etkileyen farklı süreçlerin kimyasal etkilerini tanımlayabildiklerini ve tüm sıcak nokta lavlarının aslında aynı başlangıç bileşimine sahip olduğunu keşfettiklerini ifade etti. Bu bulgular, araştırma ekibi için büyük bir sürpriz olarak nitelendirildi.
Bu önemli keşif, sıcak nokta lav akışlarına ve Dünya’nın mantosuna dair anlayışımızı köklü şekilde değiştiriyor. Araştırma, Nature Geoscience dergisinde yayımlandı. Ekibin analizi, sadece okyanus bölgelerindeki sıcak nokta lavlarına yeni bir bakış açısı kazandırmakla kalmayıp, aynı zamanda kıtalardaki bazaltik lavlarla ilgili yeni bağlantılar da ortaya koymaktadır. Bu bazaltik lavlar, okyanus yanardağlarındaki lavlardan temel olarak farklı olmakla birlikte, yapılan incelemeler her iki tür lavın da aynı magma “atasından” geliştiğini kanıtlamıştır. Bu durum, lavların farklı çevresel koşullara rağmen benzer kaynaktan türetilmesi olgusunu göstererek, Dünya’nın mantosundaki magma hareketlerinin daha karmaşık ve bağlantılı bir şekilde işlediğini iletmektedir.
Daha Önce Düşünülenden Daha Homojen Yapı
Çalışma, araştırmacılar için doğrudan inceleyemeyecekleri Dünya’nın mantosuna dair kritik bilgiler sağlıyor. Matthijs Smit, “Bu keşif, Dünya’nın kimyasal evrimine ilişkin modelleri ve küresel element döngülerine bakış açımızı değiştiriyor.” diyerek bulgularının önemini vurgulamaktadır. Smit, ayrıca Dünya’nın mantosunun yalnızca daha önce düşünülenden çok daha homojen olmadığını, aynı zamanda şu anda var olduğu düşünülen ‘ilkel rezervuarlar’ kavramını da içermediğini dile getirmektedir. Bu unsurlar bir zamanlar verileri açıklamak için gerekli olurken, mevcut manto konveksiyonu kavramıyla gerçekte bağdaştırılamıyor.
Bu yeni bakış açısı, gezegenimizin iç yapısı konusunda anlayışımızı derinleştirerek, Demir çekirdek ile yüzey kabuğu arasında bulunan manto hakkında çok önemli bilgiler sunmaktadır. Dünya’nın mantosu, gezegenin hacminin yüzde 80’inden fazlasını oluşturan erimiş ve yarı erimiş maddelerden oluşan, kabarcıklı bir tabakadır. Manto, gezegenin iç yapısının en büyük bölümünü oluştururken, dinamik süreçler, levha tektoniği ve volkanizma gibi olayların kaynağıdır. Bu yeni bulgular, mantonun kompozisyonu ve kimyasal evriminin anlaşılmasına önemli
