Pasifik Okyanusu’nun Küçük Adası Vanuatu’dan Tarihi Bir Dava: Dünyanın En Büyük İklim Davası
Pasifik Okyanusu’ndaki küçük ada ülkesi olan Vanuatu, Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nda “dünyanın en büyük iklim davası”nı başlattı. Bu dava, Birleşmiş Milletler (BM) üyesi ülkelerin iklim değişikliği konusundaki yasal yükümlülüklerinin değerlendirilmesi açısından büyük bir önem taşıyor.
Halkların bu davaya katılmak için yüzlerce yazılı başvuru yaptığı bildirildi. Bu durum, Uluslararası Adalet Divanı’nın 80 yıllık tarihinde bir ilk olma özelliği taşıyor. Verilen bu yüksek sayıda tanık dinleme talebi, mahkemenin bu güne kadar gördüğü en büyük iklim davası olma özelliğini taşıyor ve işlemler Lahey’deki Barış Sarayı’nda başladı.
Dava süreci boyunca iki hafta boyunca farklı ülkeler ve uluslararası kuruluşlar dinlenecek. Uluslararası Adalet Divanı’nın 15 üyesi, gelecek kuşakları iklim değişikliğinin felaket boyutundaki etkilerinden korumak adına BM üyesi ülkelerin yükümlülüklerini inceleyecek. Buna ek olarak, yüksek miktarda karbondioksit emisyonuna neden olan ülkelerin hukuki yaptırımları da değerlendirilmekte.
Davanın Başlangıcı ve Üniversite Öğrencilerinin Rolü
Vanuatu, yaklaşık 320 bin nüfusu ve 83 adadan oluşan bir ülke olarak, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en fazla hissedildiği yerlerden birisidir. Son on yılda dünya genelinde deniz seviyesi ortalama 4.3 santimetre yükselmesine rağmen, Vanuatu’nun bulunduğu bölgede bu oran daha yüksektir.
Vanuatu’nun başkenti Port Vila’daki Güney Pasifik Üniversitesi’nden olan hukuk fakültesi öğrencileri, yaklaşık beş yıl önce iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı bir kampanya başlatmışlardı. Bu girişim Vanuatu hükümeti tarafından da desteklenerek, konunun Uluslararası Adalet Divanı’na taşınmasına yardımcı oldu.
Vanuatu’nun Savunduğu Noktalar
Vanuatu, dünya genelindeki karbondioksit emisyonunun yalnızca %0.0001’ine sahip olmalarına rağmen, zengin ülkelerin sera gazı salınımı nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyalardır. Vanuatu İklim Elçisi Ralph Regenvanu, eğer iklim değişikliği bu hızda devam ederse, ülkelerinin 50 yıl içinde yaşanamayacak bir hale geleceğini belirtti.
Vanuatu hükümeti, sorunların kendilerinden kaynaklanmadığını savunarak, yüksek emisyon yapan ülkelerin artık bu duruma son vermesi gerektiğini vurguluyor. Regenvanu, “İklim değişikliği ve deniz seviyesinin yükselmesi konusundaki önlemler alınmazsa, ülkemiz yok olacak” dedi.
Davadan Beklenen Sonuçlar
Uluslararası Adalet Divanı’nın, 2024 yılının ortalarına kadar bir karar vermesi bekleniyor. Cezai bir bağlayıcılığı bulunmayan tavsiye niteliğindeki bu karar, yüksek emisyon yayan ülkelerin bu durumu azaltmaları yönünde önemli sonuçlar doğurabilir.
Uzmanlar, mahkemenin alacağı kararın dünya genelinde yeni davaların açılmasına zemin hazırlayabileceğini, ayrıca çevresel koşulları ihlal eden ülkeler ve şirketler için daha sıkı yaptırımlar uygulanmasının yolunu açabileceğini belirtmektedir. Vanuatu’yu temsil eden hukuk ekibinin lideri Margaretha Wewerinke-Singh, mahkemenin iklim tahribatının yasa dış
