Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından bireysel başvuru hakkının getirildiği 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren, 31 Aralık 2024 tarihine kadar olan süreçteki bireysel başvuru istatistikleri, AYM’nin resmi internet sitesinde yayımlandı. Bu istatistikler, hukukun uygulanmasında bireylerin haklarını koruma konusunda önemli bir gösterge teşkil etmektedir.
Yayımlanan verilere göre, belirtilen dönem içerisinde Anayasa Mahkemesi’ne toplam 650 bin 453 adet başvuru gerçekleştirilmiştir. Bu başvurulardan 551 bin 913‘ü sonuçlandırılmıştır. Yüksek Mahkeme’nin başvuruları karşılama oranı ise %84,9 olarak kaydedilmiştir. Dönem sonunda, derdest (henüz sonuçlandırılmamış) dosya sayısı 98 bin 540 olarak belirlenmiştir.
Sonuçlandırılan başvuruların detaylarına bakıldığında, 456 bin 476 başvuru kabul edilemezlik kararı ile sonuçlanmış; 78 bin 3 başvuruda ise en az bir hakkın ihlal edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca, 13 bin 750 başvuruda idari ret, 2 bin 1801504 durumda ise hak ihlali olmadığına hükmedilmiştir. Bu durumu ortaya koymak, bireylerin Anayasa Mahkemesi’ne ulaşma ve haklarını savunma imkanlarının ne denli etkin olduğunu göstermektedir.
En az bir hakkın ihlal edildiğine karar verilen toplam 78 bin 3 başvurudan 5 bin 443‘ü 2024 yılında yapılmış olup, bu durum yıllık bazda %7 oranında bir artış göstermektedir. Anayasa Mahkemesi’nin bir veya birden fazla hak ihlali sonucuna vardığı total 79 bin 251 kararın detayları ise aşağıdaki gibidir: 56 bin 443 karar makul sürede yargılama, 6 bin 828 karar adil yargılanma hakkının ihlali, 5 bin 623 karar mülkiyet hakkının ihlali ve 4 bin 432 karar ise ifade özgürlüğü hakkının ihlali ile ilgilidir. Diğer haklar için de çeşitli ihlaller tespit edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurular açısından en yüksek sayıya 109 bin 779 başvuru ile 2022 yılında ulaşılmıştır. Bu sayı, 2023 yılında 108 bin 816‘ya düşmüştür. 2024 yılında ise bu rakam 70 bin 699‘a gerilemiştir. Bu durum, bireysel başvuruların zamanla nasıl bir seyir izlediğini ve vatandaşların yargı sistemine olan güvenleri ile başvuru oranları arasındaki ilişkiyi yansıtmaktadır.
Bütün bu veriler, Anayasa Mahkemesi’nin işleyişinin ve bireylerin haklarının korunmasında oynadığı rolün önemli bir ölçütüdür. Hükümet ve ilgili kurumlar için de bu noktada gereken adımların atılması, bireylerin anayasal haklarını daha etkili bir şekilde kullanabilmesi adına önem arz etmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin süreçlerini ve verdikleri kararları takip etmek, hukukun üstünlüğü ve insan hakları açısından sürekli gelişimi sağlayacaktır.
