Rusya’ya Uygulanan Petrol Tavan Fiyatı Tartışmaları
Avrupa Birliği (AB) üyesi altı ülke, Rusya’dan deniz yolu ile taşınan ham petrol için belirlenen varil başına 60 dolarlık tavan fiyatın düşürülmesini talep etmiştir. Bu ülkelere İsveç, Danimarka, Finlandiya, Letonya, Litvanya ve Estonya dahildir. Söz konusu ülkeler, Avrupa Birliği Komisyonuna G7 ülkeleri tarafından uygulanmakta olan bu tavan fiyatının daha da azaltılmasına yönelik bir mektupla başvurmuşlardır.
Mektupta, tavan fiyat uygulamasının Rusya’nın petrol ihracatından elde ettiği gelirleri hedef aldığını ve bunun ülke ekonomisi için son derece önemli bir gelir kaynağını ortadan kaldırma riski taşıdığı vurgulanmıştır. Ayrıca, petrol tavan fiyatının düşürülmesinin mevcut yaptırımların etkisini artıracağına dikkat çekilmektedir. Son dönemde, uluslararası petrol piyasasında tedarik güvenliğinin 2022 yılına göre daha sağlam olduğu ve düşük fiyatların arz şoku riskini azalttığı kaydedilmiştir.
Mektubun içeriğinde, Rusya’nın enerji ihracatından gelir elde etmek için önemli ölçüde daha düşük fiyatlar kabul etmeye istekli olduğu ifade edilmiştir. Rusya’nın petrol ticaretini sürdürmek için fiyatların düşmesini beklediği ve bu durumun uluslararası piyasalara yansıyabileceği öngörülmektedir.
G7 ve AB’nin Yaptırımları
G7 ve AB ülkeleri, Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole yönelik ithalat yasağını ve varil başına 60 dolarlık tavan fiyat kararını 5 Aralık 2022 tarihinde hayata geçirmiştir. Bu uygulama çerçevesinde, Rus petrolünün belirlenen bu fiyattan daha yüksek bir satış fiyatına sahip olması durumunda G7 ve AB ülkelerindeki şirketler, bu petrole nakliye, sigorta ve aracılık gibi çeşitli hizmetler sunmamaktadır. Dolayısıyla, Rus petrolünün bu tavan fiyatın altında işlem görmesi şartı aranmaktadır.
AB’nin bu bağlamda Rusya’dan deniz yoluyla taşınan dizel ve sıvı yakıt (fuel-oil) gibi çeşitli rafineri ürünlerine yönelik ithalat yasağı ve tavan fiyat uygulaması 5 Şubat 2023’te başlayarak ek bir önlem getirmiştir. Bunun yanı sıra, AB ve G7 ülkeleri Rusya’nın üçüncü ülkelere gerçekleştireceği rafineri petrol ürünleri ihracatına da sınırlamalar getirmiştir.
Bu yaptırımların çerçevesinde, Batılı ülkeler Rusya’ya yönelik iki farklı tavan fiyat uygulamayı devreye sokmuşlardır. Rus dizeline ve gaz yağına varil başına 100 dolar, daha düşük değerli sıvı yakıt ve açık renkli petrol ürünlerine ise varil başına 45 dolar tavan fiyat belirlenmiştir. Bu hamleler, Rusya’nın enerji gelirlerini kısmayı hedefleyen geniş kapsamlı bir stratejinin parçaları olarak görülmektedir.
