Suriye’de, Beşar Esad rejiminin getirdiği siyasi baskıların yanı sıra, ekonomik kriz de derinleşmekte. Yıllardır yasak olan Dolar ve Türk Lirası, Suriye Lirası’nın büyük değer kaybı yaşaması ile birlikte yeniden gündeme gelmiş durumda. Esad döneminde sadece Suriye Lirası’nın kullanımına izin verilmesi ve diğer para birimlerinin yasaklanması, bankacılık ve döviz bürolarında ciddi sıkıntılara yol açtı.
Bölgede yaşayan bir Suriye vatandaşı, Esad’ın yönetimi altındayken yalnızca Suriye parasının geçerli olduğunu belirterek, “Esad döneminde yalnızca Suriye parası kullanıyorduk. Diğer para birimleri hiçbir şekilde geçmiyordu. Suriye parasını da sadece merkez bankasından alıyorduk. Paranın kontrolü tamamen devletin elindeydi.” şeklinde konuştu. Bu açıklama, Esad rejiminin ekonomik baskılarını ve Suriye Lirası üzerindeki tekelliğini gözler önüne seriyor.
DÖVİZ YASAKLANDI
20 Haziran 2024 tarihinde, devrik Başkan Beşar Esad, Suriye Lirası dışındaki tüm para birimlerini yasaklayan bir yasa onayladı. Bu yasaya göre, Suriye vatandaşları, ürün veya hizmet satın almak için yalnızca Suriye Lirası kullanmak zorundalar. Ancak, Suriye Lirası’nın değeri oldukça düştüğü için bu durum, alım gücünü önemli ölçüde kısıtladı. Yasağa uymayanlar, hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilmekteydi.
Bir başka vatandaş, “Biz burada üretim yapıp Suriye Lirası ile alışveriş yapıyoruz.” ifadesini kullanırken, Dolar veya Türk Lirasının kullanılamayacağını, bu tür para birimlerinin kullanımının hapis cezası ile sonuçlanabileceğini hatırlattı. Bu durum, günlük yaşamda var olan ciddi kısıtlamaları ve belirsizlikleri gözler önüne seriyor.
Suriye’ye gelen yabancılar ise Dolar kullanma iznine sahipken, Türk Lirasının kullanımı ise daha da zor bir hal almış durumda. Yeniden şekillenen yönetim sisteminin netleşmemesiyle birlikte Türk Lirası hala geçerliliğini yitirmiş durumda. Türkiye’den Şam’a Türk Lirası aktarmak mümkün olmadığı gibi, döviz bürolarında da Türk Lirası’nı veya Dolar’ı Suriye Lirasına çevirmenin imkanı bulunmuyor. Bu nedenle, cebinde Türk Lirası bulunduranlar büyük sıkıntılar yaşamaktalar.
‘TÜRK LİRASI ALINIR’ LEVHALARI
Uzun süren savaşın ardından Suriye ekonomisi büyük bir çöküş yaşadı. Günlük alışveriş bile yapmak için yığınla Suriye Lirası gerekiyor. Ülkeye dönenlerin ve yabancıların ellerinde Dolar veya Türk Lirası gibi dövizler bulunuyor. Bu durum karşısında, talep ve ihtiyaçlar doğrultusunda piyasada yeni şartlar oluşmaya başladı.
Döviz büroları ve marketlerde, artık Dolar ve Türk Lirası kabul ettiklerine dair levhalar görünmeye başladı. Ancak bu dövizlerin kimin hangi fiyattan bozdurulacağı konusunda herhangi bir sistem mevcut değil. Bu karmaşa, halkın günlük yaşamını daha da zor hale getirirken, para birimlerinin yerel piyasadaki etkisini sorgulatıyor.
Şam Ticaret Odası başkanı Basil Hemvi, yeni yönetimin “rekabete dayalı bir serbest piyasa sistemi kurmayı” planladığını belirtse de, ticaretin mevcut sistem uygulanana kadar çeşitli para birimleriyle yapılabileceğini ifade etti. Halep ve İdlib gibi önemli merkezlerde Türk Lirası’nın yaygınlığının, başkent Şam’da da kendini göstermesi bekleniyor. Bu durum, ekonomik durumun düzelmesi için umut verici bir gelişme olarak değerlendirilebilir.
