Monopoly, 1903 yılında Lizzie Maggie tarafından tasarlanan bir masa oyunudur. Aslında oyun, ekonomik dinamikleri öğretmeyi amaçlayan bir eğitim aracı olarak şekillenmiştir. Ancak tarih, bu sıradan görünen oyunun, savaş yıllarında beklenmedik bir role ev sahipliği yapacağını gösterdi. Monopoly, İngiliz istihbaratı tarafından, esirlerin kaçış planlarına entegre edilerek bir kurtuluş aracı haline getirildi.
İkinci Dünya Savaşı sırasında, İngiliz Gizli Servisi olan MI9, Alman esir kamplarında bulunan askerlerine yardım göndermenin güvenli yollarını arıyordu. Bu doğrultuda, İngiltere’deki Monopoly’nin üretiminden sorumlu olan Waddington firması ile iş birliği yaparak özel bir Monopoly seti oluşturuldu. Bu özel oyun setleri, savaş esirlerine gizli haritalar, gerçek paralar ve kaçış planlarına dair şifreler içeren önemli belgeler sunuyordu.
Özellikle, oyun kutularının karton bölümlerine, esirler için dikkatlice işlenmiş kaçış haritaları yerleştirildi. Bu haritalar, esirlerin özgürlüğe giden yollarını göstermekteydi. Ayrıca, Monopoly banknotlarının arasına gerçek paralar da konulmuştu. Bu şekilde, esirlerin kaçış için ihtiyaç duyduğu malzemeleri temin etmeleri hedeflenmişti.
KAÇIŞ PLANININ HİKAYESİ
Genellikle, savaş esirlerine yönelik yardım paketleri, Kızılhaç gibi insani yardım kuruluşları vasıtasıyla gönderiliyordu. Ancak, Alman yetkililerin bu paketleri sıkı bir denetime tabi tutmaları, İngiliz istihbaratını başka yollar aramaya yöneltti. Sonuç olarak, sahte hayır kurumları kurma fikri ortaya atıldı. Bu sahte kuruluşlar aracılığıyla esirlere giysi ve diğer ihtiyaç maddeleriyle birlikte gizli Monopoly setleri ulaştırıldı. Nazi kamplarında, esirlerin moral bulması adına masa oyunlarına izin verilmesi, bu stratejinin başarısını artırdı.
Birçok esir, Monopoly kutularının içerisinde bir kaçış planı olduğunu fark ettiklerinde, oyunun kuralları ve dinamikleri bambaşka bir anlam kazanmaya başladı. Oxford’daki Bodleian Library’den Debbie Hall, Monopoly üzerindeki gizli işaretlerle ilgili önemli bilgiler sunuyor: Örneğin, Marylebone İstasyonu, İtalya’ya kaçış rotasını simgeliyordu; Mayfair ise Norveç, İsveç ve Almanya’ya giden yolları içeriyordu. Ayrıca, Free Parking (Ücretsiz Park Yeri) ise Kuzey Fransa ve Almanya sınırlarıyla bağlantılıydı. Oyun tahtasında görülen “Patent Başvurusu Yapıldı” işareti, burada gizli mesajların bulunduğunu belirten bir şifre olarak kullanılıyordu.
35 BİN ESİRİN KURTULUŞU
Bu özel Monopoly setlerinin yardımıyla, tahminlere göre 35 binin üzerinde esirin Nazi kamplarından kaçmayı başardığı öne sürülüyor. İngiliz istihbaratının bu sıra dışı yaratıcılığı, sıradan bir masa oyununun tarihteki en büyük kaçış operasyonlarından birine dönüştürmesini sağladı. Bugün bile, milyonlarca insan tarafından hâlâ oynanan Monopoly, yalnızca bir ekonomik oyun olmanın ötesinde, özgürlüğe giden yolu açmak için kullanılan bir strateji aracı olarak tarihteki yerini almıştır.
