Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden (USC) jeofizikçi John Vidale, iç çekirdek ile ilgili yapılan son keşfin jeofizik açısından önemli bir adım olduğunu vurguladı. Vidale, “Önceki belgelenmiş bilgilerle örtüşmeyen bir süreci gözlemlemek son derece heyecan verici” ifadesini kullandı. Bunun yanı sıra, “Bu keşfin doğruluğunu kanıtlamak ve mevcut modellerimizi geliştirmek amacıyla daha fazla çalışma yapmamız gerekiyor” şeklinde ekledi.
Dünya’nın iç çekirdeği, dış çekirdeğin erimiş sıvı tabakasında dönen yoğun bir katı demir ve nikel küresidir. Bu çekirdeğin hareketi, Dünya’nın manyetik alanının oluşumunda kritik bir rol oynar, ayrıca gün uzunluğunun hesaplanmasında ve gezegenin dinamik dengesinin sağlanmasında etkili olur.
Ancak bilim insanları, Dünya’nın merkezine doğrudan erişim sağlayamadıkları için, bu bölgeyi anlamak adına deprem dalgalarından yararlanmaktadırlar. Depremler sırasında oluşan akustik dalgalar, gezegenin içinden geçerken farklı malzemelerle etkileşime girerek iç çekirdek yapısı hakkında önemli bilgiler sunar.
DEPREM DALGALARI ETKİLİ
Vidale ve ekibi, 168 farklı deprem çiftini analiz ederek, iç çekirdeğin dönüş hızındaki değişimlerin, onun şeklinin de değişmesine neden olduğunu keşfettiler. Bu araştırma, bilim dünyasında yeni bir anlayışın kapılarını araladı.
Ekibin yöntemleri oldukça dikkat çekiciydi. Araştırmacılar, neredeyse tamamen aynı olan iki deprem dalgasını karşılaştırarak, bu dalgaların aynı güzergâhı takip ederken farklı sürelerde ilerleyip ilerlemediğini incelediler. Sonuçlar, iç çekirdeğin yüzeyinde ve iç dış çekirdek sınırında belirli değişikliklerin olduğunu ortaya çıkardı. Bu durum, çekirdeğin bazı bölgelerinde yükselmeler ve çökme olaylarının yaşandığını düşündürmekte.
ŞEKİL DEĞİŞİKLİĞİNİN OLASI NEDENLERİ
Bilim insanları, iç çekirdekte gözlemlenen bu şekil değişikliklerinin birkaç olası nedeni olabileceği konusunda hemfikir. Bu nedenler arasında şunlar yer almaktadır:
- Dış çekirdekte meydana gelen akışkan hareketleri, iç çekirdeği sürükleyerek onun şekil değişikliklerine yol açabilir.
- Dünya’nın içinde yer alan yoğun malzemelerin çekim kuvveti, iç çekirdeği farklı yönlere çekebilir.
- Her iki faktörün aynı anda etkisini göstermesi, iç çekirdeğin hem dönüş hızını artırabilir hem de şekil değişikliğine sebep olabilir.
Vidale, iç çekirdeğin yüzeyinin erime noktasına çok yakın olduğunu, dolayısıyla beklenenden daha yumuşak bir yapıya sahip olabileceğini belirtti. Bu durum, gezegenimizin derinliklerindeki dinamik süreçler hakkında önemli ipuçları sunuyor.
Gelecek yıllarda daha fazla veri toplayarak iç çekirdeğin dönüş hızını ve şekil değişikliklerini daha iyi anlamayı hedefleyen bilim insanları, bu süreçte meydana gelebilecek ilginç olaylar üzerinde duracaklar. Vidale, “Eğer iç çekirdek dönüşüne devam ederse, 15 yıl içinde 2000 yılındaki konumuna geri dönebilir. Bu süreçte yeni ve ilginç olaylar yaşayabiliriz” dedi.
