Suriyelilerin Dönüşü: Geçici mi, Kalıcı mı?

Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin, Suriye’deki 61 yıllık Baas rejiminin yıkılmasını sevinçle karşılamasının ardından, Türkiye’nin gündeminde, milyonlarca Suriyelinin ülkelerine geri dönüp dönmeyeceği konusundaki tartışmalar yoğunlaşmış durumda. Sınırda yaşanan kalabalıklar ve gün geçtikçe artan geçiş sayıları, Suriyelilerin kesin dönüşlerine ilişkin çeşitli soruları gündeme getiriyor. Bu durum, haber ajanslarının ‘sınırda yoğunluk’ raporlarıyla daha da dikkat çekiyor.
Sınır kapılarında, özellikle Öncüpınar, Cilvegözü ve Yayladığı Hudut Kapısı’nda, Suriyelilerin ülkelerine dönmek için uzun sıralar oluşturduğu gözleniyor. Sırada bekleyen kişilerin çoğunluğunu erkeklerin oluşturduğu ve genellikle küçük sırt çantalarıyla gitmeleri, bu kişilerin kesin dönüş yapma niyetinde olup olmadıkları konusunda soru işaretleri yaratıyor. Bu durum, bazı uzmanlar ve yorumcular tarafından sorgulanıyor; örneğin, SÖZCÜ TV’de konuşan yazar Nedim Türkmen, “Adamların elinde ne valiz var ne bir şey var. Büyük bölümü de yağmaya gidiyor herhalde” şeklinde bir değerlendirmede bulundu.
Uluslararası İlişkiler ve Strateji Uzmanı Dr. Naim Babüroğlu, Hatay’daki durumu gözlemleyerek şunları belirtiyor: “Bazı aileler Türkiye’de kalıyor, sadece bir kişi evin durumunu kontrol etmek için karşı tarafa geçiyor.” Bu durum, Suriyelilerin dönüş kararlarının riskli olup olmadığını düşünüp düşünmediklerini göstermektedir. Türkiye’deki aile bağlarının devam etmesi, dönüşlerden sonra kaygıların yüksek olabileceğini ortaya koyuyor.
Geçici Koruma Kimlik Belgesi Uyarısı
CHP Göç Politikaları Kurul Üyesi Prof. Dr. Nuray Ekşi, Suriye’ye dönüşlerle ilgili ciddi uyarılarda bulunarak, “Gidenlerin elinden geçici koruma kimlik belgesi, parmak izleri alınıyor mu? Bu şekilde kendi ülkelerine gidenlerin Türkiye’deki geçici koruma statüsü sonlandırılır” dedi. Ekşi, uygulamaların yanlış olabileceğini ve kamuoyunun bu yük altında kalamayacağını belirtti.
Yağma İhtimali Üzerine Dikkat
Yağma ve talan gibi olayların yaşanabileceğine dair endişeler de var. Suriye’de geçici bir hükümet kurulmasına rağmen, ülkenin dört bir yanında oluşan hakimiyet eksikliği, Türkiye’nin bu kombinezonlar karşısında almak zorunda olduğu tedbirleri gündeme getiriyor. Bu bağlamda, Suriyeli sığınmacıların dönüşlerini etkileyen birçok bilinmeyen faktör bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Açıklamalar
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kabine toplantısı sonrasında Suriyelilerin Türkiye’ye dönüşleri hakkında yaptığı açıklamalarda, “Suriye’de zalim Esed rejimiyle beraber ülkemizde mülteci düşmanlığını körükleyen necis zihniyette kaybetmiştir.” ifadelerine yer verdi. Ayrıca, Suriye halkının özgürlüğüne kavuşması durumunda, güvenli ve onurlu geri dönüşlerin artacağına inandığını belirtti. Erdoğan, Suriyeli mülteci kardeşlerinin yavaş yavaş vatan hasretinin son bulacağına dair umut verici gelişmelerin olduğunu ifade etti.
Yayladağı Hudut Kapısı’nın Açılması
11 yıl aradan sonra, Yayladağı Hudut Kapısı’nın geçişlere açılması ile birlikte, Suriyelilerin geri dönüş süreci yönetilmeye başladı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, “Gönüllü geri dönüşler için günlük kapasitemiz 3 bin civarında” derken, geçiş sayılarındaki artışla birlikte kapasitenin 15-20 bin kişiye çıkarıldığını duyurdu. Bu karar, Suriyeli sığınmacıların geri dönüş sürec