Amerika Birleşik Devletleri, 2023 yılı Ekim ayının başlarında Küba’daki Guantanamo Körfezi’nde bulunan ve 2002 yılından beri suçlama olmaksızın tutuklu bulunan Tunus vatandaşı Ridah bin Salih el-Yazidi’yi ülkesine iade etti. Bu durum, insan hakları ve hukukun üstünlüğü açısından tartışmalara yol açarken, Guantanamo’nun kötü ünlü işkenceleri ve hukuksuzlukları bir kez daha gündeme geldi.
ABD Savunma Bakanlığı, Yazidi’nin “nihayet transfer edilmeye uygun hale geldiğini” duyurarak, 59 yaşındaki adamın Guantanamo’dan transferine onay vermiştir. Bu karar, Yazidi’nin Guantanamo’ya getirilişinin üzerinden tam olarak 22 yıl geçtikten sonra alınmıştır. Yazidi’nin Guantanamo hapishanesine ilk adımını attığı tarih, bu tesisin açıldığı 11 Ocak 2002’dir.
Guantanamo, 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleşen terör saldırlarının ardından ABD tarafından “teröre karşı savaş” çerçevesinde kurulan bir hapishane olarak bilinir. Bu tesis, ‘terör şüphesiyle’ tutuklanan kişilere yapılan işkence ve kötü muamelelerle tanınmaktadır.
SUÇU BİLE YOK
The New York Times’a göre, Yazidi 2001 yılının Aralık ayında Afganistan sınırında Pakistan askerleri tarafından yakalanmış ve El Kaide militanı olduğu iddiasıyla gözaltına alınmıştır. Ancak ABD, Yazidi’ye yönelik dosyasında resmi bir suçlamada bulunmamıştır. Buna rağmen, bu Tunuslu adam, tam 22 yıl boyunca Guantanamo’da tutulmaya devam edilmiştir. İnsan Hakları Örgütü Human Rights First, Yazidi’nin 2007 yılında dönemin ABD Başkanı George W. Bush ve 2010 yılında eski Başkan Barack Obama tarafından transfer edilmesi için onay aldığını bildirmiştir.
‘KARA BÖLGEDE’ KAYBEDİLDİ
Küba’daki ABD askeri üssünde bulunan Guantanamo, niteliksiz bir hukuki yapı altında faaliyet göstermektedir. Bu yapı, insan haklarına garanti vermeyen bir sistemle yönetilmektedir. Askeri komisyonların izniyle Guantanamo’dan serbest kalan mahkumlar, ABD’nin “bu mahkûmları sahiplenen ülkeler bulunmadığı için” uzun yıllar hapiste kalmaya devam edebilmektedir. Bazı ülkeler, bu mahkumları geri almak istememekte ya da alamamaktadır. Geçmişte, bu tesis, CIA’nin gizli “kara bölgeleri” olarak bilinen yerlerde tutulan yaklaşık 800 mahkumu barındırmıştır.
BAŞKANLAR KAPATAMADI
Pazartesi tarihi itibarıyla Guantanamo’da toplam 26 tutuklu bulunmaktadır ve bu tutuklulardan 14’ü transfer edilmeye uygun durumdadır. ABD Başkanı Joe Biden, görev süresinin ilk aşamalarında Guantanamo’yu kapatmayı hedeflediğini belirtmiş, ancak son dört yıl içerisinde mahkumların serbest bırakılması konusunda pek bir ilerleme kaydedilmediği görüldü. Eski Başkan Barack Obama da seçimleri sırasında Guantanamo’yu kapatmaya dair taahhütte bulunmuş, ancak görev süresi boyunca askeri komisyonların ve Periyodik Gözden Geçirme Kurulu sisteminin kurulması gibi adımlar atılsa da, Guantanamo’nun kapanması hedeflerine ulaşılamamıştır.
