Belce ÖRÜ
Son zamanlarda Türkiye’de enflasyon hedefleri sürekli olarak güncellenirken, vatandaşların mutfağındaki maliyetlerin yükselmesi günlük yaşamı olumsuz etkiliyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın ilk enflasyon raporu sunumunda gıda enflasyonuna dair önemli uyarılarda bulundu. Bu sunumda, işlenmemiş gıda fiyatlarının seyri ve etkileri üzerinde duruldu.
TCMB’nin sunumunda şu ifadelere yer verildi: “İşlenmemiş gıda grubu fiyatlarının seyri, enflasyon tahminleri üzerinde risk oluşturmaktadır. Geçici arz koşullarına duyarlı olan taze meyve ve sebze grubunun, yılın son çeyreğinde güçlü bir artış göstermesi, tüketici enflasyonunda daha olumlu bir görünümü engelleyen ana unsur olmuştur.” Ocak ayı itibarıyla, gıda fiyatlarının yüzde 5.19 oranında artması, işlenmemiş gıda ve sebze-meyve ürünlerinin, enflasyonun temel belirleyicilerinden biri olmaya devam ettiğini gösteriyor. TCMB, bu gıda enflasyonunu; iklim değişikliği ve mevsimsel etkiler gibi sebeplerle ilişkilendirmekteyken, asıl sebebin ise yanlış ekonomi politikaları ve plansız üretim nedeniyle zarar gören tarım sektörü olduğunu ifade ediyor.
İSTİHDAM DÜŞTÜ
Artan girdi maliyetleri ve yeterli teşviklerden yararlanamayan çiftçiler, emeğinin karşılığını ürünleri üzerinden alamadığı için zamanla tarımsal istihdamdan çekilmeye ve tarlalarını satmaya başladılar. Bu durum, Türkiye’de tarım sektöründe arz sorununun yaşanmasına yol açtı ve gıda fiyatlarının daha da yükselmesine neden oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre, 2014 yılında tarımsal istihdamda çalışan kişi sayısı 5 milyon 180 bin iken, bu rakam 2023 yılı itibarıyla 4 milyon 695 bine düşmüştür. İktidar, ‘Tarımda çalıştıracak işçi bulamıyoruz’ söylemiyle dikkat çekerken, bu durumda Afgan ve Suriyeli mültecileri destekleme yoluna gitti. Ancak, yumurta fiyatları yükselmeye başlayınca, ulusal istihdam eylem planını uygulamaya sokma gereği duydu. Ulusal İstihdam Stratejisi 2025 raporuna göre, 2014 yılında yüzde 20.3 olan tarımsal istihdam oranı, 2023’te yüzde 14.8’e gerilemiştir.
TCMB Gıda Tahminlerini Güncelledi
TCMB, gıda fiyatları enflasyonuna ilişkin güncellenmiş tahminlerini açıkladı. 2024 ve 2025 yıllarına yönelik gıda fiyatları enflasyon tahmini sırasıyla yüzde 41.8 ve yüzde 22.5 olarak belirlenmişken, son raporla birlikte 2025 yılına ait gıda fiyatları varsayımları işlenmemiş gıda ürünleri kaynaklı olarak yüzde 24.5’e güncellendi. 2026 yılı içinse bu oran yüzde 13.5 olarak saptandı. TCMB’nin yılın ilk enflasyon raporunda, gıda grubunun yıllık enflasyonu 2024 yılı için yüzde 43.6 olarak belirlenmiş, bu oran bir önceki rapordaki tahminlerin üzerinde bir seviyeyi işaret etmiştir.
