Kadınların hem babalarından hem de eşlerinden maaş alabilmesi, Türkiye’deki Sosyal Güvenlik mevzuatına dair belirli şartlara bağlıdır. Özellikle eşini ya da babasını kaybeden kadınlar, kendi emekli maaşlarının yanı sıra eşlerinden kalan ölüm maaşlarını da alabilme hakkına sahiptir. Uzmanlar, bu maaşların hangi koşullarda verileceğini ve kadınların haklarını detaylandırmıştır.
Sosyal güvenlik düzenlemeleri, vefat eden sigortalıların geride kalan eş ve çocuklarını koruma amaçlı birçok farklı düzenlemeleri içerir. Bu düzenlemelerin başında eşlere ödenen ölüm maaşı ve çocuklara verilen yetim maaşı gelmektedir. Eşi vefat eden bir kişi, cinsiyeti ne olursa olsun, belirli şartlar altında ölüm maaşı alabilmektedir. Bu maaş, kişinin evli olup olmamasına göre değişkenlik gösterirken, emekli veya çalışan olmanın maaş almak için herhangi bir engeli bulunmamaktadır. Eşi vefat eden bir kadın, kendi emekli maaşının yanı sıra, eşinden kalan ölüm maaşını da alabilmektedir. Ancak, alınacak olan maaşın oranları gelire göre değişiklik göstermektedir. Geliri olmayan eşler, yüzde 75 oranında ölüm maaşı alırken, gelir sahibi olanlar için bu oran yüzde 50’ye düşmektedir.
ÇİFT MAAŞIN ŞARTLARI
Kocasını kaybeden bir kadına, kocasının sigortalılık süresi yeterli ise, geliri olup olmadığına bakılmaksızın ölüm maaşı bağlanabilir. Yetim kalan kız çocuklarına, evlenmedikleri ve çalışmadıkları sürece düzenli maaş ödenirken, erkek çocuklara ise yalnızca öğrenci oldukları süre içinde (25 yaşına kadar) bu hak tanınmaktadır. Ancak toplumda sıkça merak edilen bir soru bulunmaktadır: “Bir kadın, hem ölen kocasından hem de babasından iki maaş alabilir mi?” Bu konu, 2008 yılına kadar farklı kurumlar üzerinden mümkünken, 2008 sonrasında çifte maaş alma imkânı önemli ölçüde sınırlandırılmıştır. Bununla birlikte, bazı durumlarda, ölüm tarihine dayalı olarak çifte maaş ödenmesi mümkün olabilmektedir.
ÇİFTE MAAŞ ALMAK İÇİN PRİM ŞARTLARI
Dul maaşı alabilmek için, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na tabi olanlar için 1800 gün, SSK’lı olanlar içinse 900 gün prim ödeme şartı aranmaktadır. Önceki dönemlerde bu eksik günler, doğum veya askerlik borçlanmasıyla tamamlanabiliyordu fakat bu uygulama artık geçerli değildir. Ayrıca, yetim maaşı alacak kişiler için de tek bir gelir kaynağı koşulu aranıyordu. Ancak, Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, yakın zamanda verdiği bir kararda, hem anneden hem de babadan yetim maaşı alınabileceğine hükmetmiştir.
KADINLARIN VE ÇOCUKLARIN MAAŞ HAKKI
Bir kadın eğer emekliyse, hem kendi emekli maaşını hem de dul maaşını alabilme imkanına sahiptir. Çalışan kadınlar, bu maaşları almaya devam edebilir ve aynı zamanda emekli olma hakkına da sahiptir. Kız çocukları ise, çalışmadıkları takdirde hem anne hem de babalarından maaş alabilmektedir. Bunun yanında, eğer kız çocukları SSK ya da Bağ-Kur’lu olarak çalışmaya başlarsa, kendilerine ödenen maaş kesilmektedir. Eğer kız çocuğu memur olursa, Emekli Sandığı’ndan alınan maaş da kesilecektir. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra yetim kalan kız çocukları, ölen anne ve babalarından iki maaş almaya hak kazanabilmektedir. Bu durumda yüksek olan maaşın tamamı, diğerinin ise yarısı verilmektedir; ancak, eğer evlenirse, maaşlar kesilmektedir.
