Suriye’nin 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin ardından, 2009 yılında durdurulan “Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı” projesinin yeniden gündeme gelmesi, bölgedeki istikrarı sağlamanın ve boru hatlarının uzun vadeli projeler olmasının önemini bir kez daha gözler önüne seriyor. Uzmanlar, Suriye üzerindeki istikrarın, bu tür enerji projelerinin başarısı için kritik olduğuna dikkat çekmekte. Aynı zamanda, sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) Katar için taşıdığı önem de vurgulanmakta.
Katar merkezli Orta Doğu Küresel İlişkiler Konseyi’nde Kıdemli Enerji Uzmanı Justin Dargin, LNG’de olası kapasite artışlarının 2020’lerin sonlarına doğru bir arz fazlası oluşturabileceğini belirtmekte. Dargin, “Katar, eğer fiyatlandırma yapısı cazip seviyelerde olursa, uzun vadeli tedarik anlaşmalarını güvence altına almak ve piyasa istikrarını sağlamak amacıyla boru hatlarını düşünebilir” açıklaması ile bu sürecin önemine işaret ediyor.
Dargin, Suriye’deki yeni hükümetin Türkiye ve Körfez ülkeleriyle olan ilişkilerini güçlendirmesi durumunda, bölgesel işbirliği ortamının gelişebileceğini de belirtiyor. Halihazırda birçok ülke, Katar da dahil, sınır ötesi doğalgaz boru hatlarından ziyade LNG’nin sunduğu arbitraj esnekliğine yöneldiklerini belirtmektedir. Avrupa’daki gaz talebinin karbonsuzlaştırma politikaları nedeniyle azaldığını vurgulayan Dargin, bu durumun Doğu Asya pazarının Katar için orta ve uzun vadede daha cazip bir odak hale gelmesine yol açtığını ifade ediyor.
YAKLAŞIMLAR DEĞİŞEBİLİR
Dargin, Katar’ın Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman’a gaz sağlayan Dolphin Doğal Gaz Boru Hattı’na olan yaklaşımının da bu değişimi yansıttığını belirtiyor:
“Katar’ın başlangıçta çeşitlendirme stratejisi olarak düşündüğü bu proje, LNG lehine genişletmeyi sürekli olarak reddetti. Türkiye’ye uzanacak bir boru hattı, Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefi ile uyumlu bir proje olsa da, Katar için şu aşamada öncelik taşımadığı görülüyor. Ancak, on yıl içinde rekabetteki artışlar ve yeni üreticilerin devreye girmesiyle birlikte Katar, fiyatlandırma yapısının cazip seviyelere ulaşması durumunda bu projeleri yeniden düşünebilir.”
Jeopolitik açıdan Orta Doğu’nun istikrarsızlığının, bölgede bir boru hattının inşasına engel teşkil ettiğine dikkat çeken Dargin, “Suriye’den geçecek bir boru hattı, sadece iç istikrarı değil, aynı zamanda çıkarları çatışan çok sayıda bölgesel güç arasında işbirliğini de gerektirecektir” şeklinde yorumda bulunmaktadır.
Dargin ayrıca ekonomik faktörleri ve değişen dinamikleri de ele alarak, “LNG, esnekliği, azalan maliyetleri ve farklı pazarlara erişim yeteneği sayesinde tercih edilen bir taşıma yöntemi haline geldi ve sabit boru hatlarının uygulanabilirliğini azalttı. Katar için bir boru hattının başarılı olabilmesi, istikrarlı ve uzun vadeli talep garantisi gerektiriyor ki bu, Avrupa’nın doğalgaz tüketiminin karbonsuzlaştırma politikaları ile azalması nedeniyle giderek belirsiz hale geliyor” açıklamasında bulunuyor.
2009’DA RAFA KALDIRILMIŞTI
Katar ve Türkiye arasındaki doğalgaz boru hattı inşa etme fikri, ilk olarak 2009 yılında ortaya atılmış; ancak teknik, ekonomik ve jeopolitik zorluklar nedeniyle projeden vazgeçilmiştir. Proje, Katar’ın zengin doğalgaz rezervlerini Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına taşımayı amaçlamaktaydı. Ancak,
