Neandertaller ve Homo Sapiens yaklaşık 40 bin yıl öncesine kadar benzer coğrafyalarda birlikte yaşadılar. Homo Sapiens türü dünya genelinde yaygın hale gelirken, Neandertallerin neden yok oldukları tam olarak bilinmemektedir. Bazı teorilere göre, erken dönem atalarımızın bu yok oluşta şiddet ya da cinsel etkileşimlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Oxford Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, 32 modern insan ve 13 Neandertal kafatası üzerinde yapılan analizler sonucunda, Neandertallerin beyninde görme ile ilgili daha büyük alanlara sahip olduklarını ortaya koydu. Neandertallerin, modern insanlardan daha büyük gözlere sahip oldukları ve daha fazla beyin alanına ihtiyaç duydukları belirlendi. Bu durumun sosyal yeteneklerini kısıtladığı ve daha zayıf sosyal gruplar oluşturma eğilimine yol açabileceği düşünülmektedir.
Colorado Üniversitesi tarafından yürütülen bir çalışmaya göre, Neandertallerin ‘ilkel’ olarak nitelendirilmesinin, onları modern insanlarla haksız bir şekilde karşılaştırmaktan kaynaklandığı iddia edilmektedir. Adil bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde, Neandertallerin ‘ilkel mağara adamı’ olarak tanımlanmasının modern insanlarla kıyaslanmasının sakıncalı olduğu belirtilmektedir. Günümüz insanının özellikleriyle Neandertalleri değerlendirmek, onlardan modern teknolojileri kullanmalarını beklemek gibi adil olmayan sonuçlara neden olmaktadır.
Scientific Reports verilerine göre, Neandertaller ile erken Homo sapiensin beyinlerinin 3B rekonstrüksiyonları yapılarak daha adil bir karşılaştırma yapılması sağlanmıştır. Modeller, Neandertal beyninde daha küçük bir beyincik olduğunu ortaya koymuş ve bu durumun bilişsel ve sosyal işlevlerini olumsuz etkilemiş olabileceği düşünülmektedir.
