Yap işlet devret modeli ile inşa edilen ve 18 Mart 2022 tarihinde hizmete açılan Çanakkale Köprüsü, başlangıçta belirlenen araç geçiş garantilerine ulaşılamaması sebebiyle Hazine’den işletmeci firmaya büyük bir ödeme yapılmıştır. Bu bağlamda, köprüye garanti edilen geçiş rakamlarının tutturulamaması nedeniyle, devletin kasasından 20 milyar 589 milyon TL’nin söz konusu şirkete aktarıldığı ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın bu projelerle ilgili “Milletin cebinden 5 kuruş çıkmayacak” sözlerini hatırlatarak, “Tutturulamayan araç geçiş garantisi nedeniyle milyarlarca lira firmalara akıyor,” diyerek durumu eleştirmiştir.
Geçiş Ücreti Artışı
Sarıgül, köprü geçiş ücretinin Euro kuruna bağlı olarak değişimi hakkında bilgi vererek, “Güncel kurla ödenen bu rakam 3 yıl için 33 milyar TL’yi aştı. Garanti ödemeleri her yıl katlanmaya devam ediyor,” şeklinde bir açıklamada bulunmuştur. Çanakkale Köprüsü’nün açılış tarihinin ardından 2022 yılının Mart ayı ile 2023 yılının Mart ayı arasında Hazine’nin işletmeci firmaya ödediği tutar 4 milyar 487 milyon TL iken, 2023-2024 döneminde bu tutar 6 milyar 66 milyon TL’ye, 2024-2025 döneminde ise 10 milyar 36 milyon TL’ye çıkmıştır. Bu ödemelerin sebeplerinden biri ise, köprünün açılışında Euro’nun 15.5 TL civarında iken günümüzde 39 TL’yi aşmasıdır. Ayrıca, köprünün açılışında 200 TL olan geçiş ücretinin, 2024 yılında 585 TL’ye çıkacağı da ifade edilmiştir. Bunun yanı sıra, geçen her araç için Hazine’nin işletmeci firmaya fark ödemesi yaptığı kaydedilmiştir.
Geçiş Garantileri ve Gerçek Sayılar
2022 yılında açılan köprünün günlük 45 bin araç geçiş garantisi olduğu belirtilmektedir. Ancak Sarıgül, bu rakamın sadece 5’te 1’inin karşılandığını ve 2024 yılı itibarıyla sadece 8 bin aracın geçiş yaptığını ifade etmiştir. Köprünün toplamda 3 yıl için 49 milyon 275 bin araç geçişi garanti edilirken, gerçekte geçen araç sayısının 9 milyonu bile bulmadığı açıkça beyan edilmiştir. Bu durumun sonucunda, geçmeyen 40 milyon aracın bedelinin 85 milyon vatandaşın sırtına yüklendiği vurgulanmıştır. Öte yandan, köprünün sadece yapım maliyeti 1 milyar 750 milyon Euro olarak belirtilmektedir.
Kısacası, Çanakkale Köprüsü’nün açılışından bu yana geçen üç yılda, garanti bedeli olarak işletmeci firmaya ödenen miktarın köprünün yapım maliyetinin yarısına denk geldiği ifade edilmiştir. Ayrıca, firmanın köprüyü 2034 yılına kadar işleteceği bilgisi de dikkat çekmektedir. Tüm bu gelişmeler, köprünün hem maliyet hem de geçiş garantileri açısından Türkiye’nin ekonomik durumunu ve kamu kaynaklarının yönetimini sorgulatan bir tablo çizmektedir.
