2024 Nobel Tıp Ödülü, ABD’li bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a mikroRNA üzerine yaptıkları çalışmalar nedeniyle verildi.
İki bilim insanının yaptığı keşifler, karmaşık yaşamın nasıl ortaya çıktığını ve insan vücudunun farklı dokulardan nasıl oluştuğunu açıklamaya yardımcı oluyor. MikroRNA’lar, genlerin organizmaların içinde nasıl kontrol edildiğini etkileyerek yaşamın talimatlarını belirliyor.
İnsan vücudundaki hücreler, aynı genetik bilgiyle başlasalar da biçim ve işlev açısından farklılık gösterir. Örneğin, sinir hücreleri ile kalp hücrelerinin farklı elektriksel uyarıları ve ritmik atışları vardır.
Karaciğer hücresi ile böbrek hücresi gibi metabolik işlevlere sahip hücreler arasında da farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıklar, gen ifadesi süreci sayesinde ortaya çıkmaktadır. ABD’li bilim insanları, mikroRNA’ların gen ifadesini kontrol ederek farklı dokularda nasıl farklılık oluşturduğunu ortaya çıkardılar.
Nobel Tıp Ödülleri, İsveç’in Karolinska Enstitüsü Nobel Kurulu tarafından seçilmektedir ve kazananlar 11 milyon İsveç kronu (1 milyon dolar) değerindeki ödülü paylaşmaktadır. Kurul, Ambros ve Ruvkun’un keşiflerinin çok hücreli organizmalar için yeni bir gen düzenleme ilkesi olduğunu belirterek, insan genomunun binlerce mikroRNA’yı kodladığını vurguladı.
MikroRNA’ların gen ifadesini kontrol etme yeteneği, karmaşık yaşam formlarının evrimleşmesine yardımcı olmuştur. Ancak bu kontrol mekanizması aynı zamanda kanser ve bazı bozukluklara da neden olabilir.
Ödülü daha önce kazananlar arasında Katalin Kariko ve Drew Weissman, Svante Paabo, David Julius ve Ardem Patapoutian, Michael Houghton, Harvey Alter ve Charles Rice gibi bilim insanları bulunmaktadır. Her biri kendi alanında çığır açan keşifler yaparak Nobel Tıp Ödülü’nü almışlardır.
