16. yüzyıldan itibaren, özellikle Avrupa’da ticaret, keşifler ve askeri amaçlarla deniz rotalarının keş edilmesi önem kazandı. Bu süreç, navigasyon ve haritacılık alanında standartları belirleme ihtiyacını doğurdu. Güneş ve yıldızların konumuna göre seyrüsefer yapan insanların olduğu bir dönemde, İngiltere, haritacılık ve zaman kavramlarını daha kesin hale getirmek amacıyla 1675 yılında Londra yakınlarındaki Greenwich’te bir gözlemevi kurdu.
Greenwich Gözlemevi, bugün Londra’nın iki “Kraliyet ilçesinden” biri olan Greenwich’te yer almaktadır. Astronomik araştırmaların yapıldığı bu gözlemevinde, 1833 yılında bir zaman küresinin düşürülmesi ile günlerin belirlenmesine başlandı. Bu adım, denizcilerin zamanlama açısından daha isabetli kararlar almasına olanak tanıdı.
Yaklaşık 25 yıl sonra, Greenwich’teki zaman küresi belirli saatlerde düştüğünde işaret ettiği zaman bilgisi, telgraf sistemi aracılığıyla denizcilere iletilmeye başlandı. Bu süreç, denizcilerin zaman hesaplamalarını standartlaştırarak navigasyonu kolaylaştırdı. 1884 yılında yapılan uluslararası bir toplantıda ise Greenwich Gözlemevi, başlangıç meridyeni olarak kabul edildi. Bu toplantıda ABD’nin başkenti Washington’da bir araya gelen 25 ülkenin temsilcileri, o zamanki denizcilerin büyük bir kısmının Greenwich’in zaman bilgisini kullandıklarını göz önünde bulundurmuşlardı.
“Bip sesi” ile gerçek zaman belirleniyor
Günümüzde Greenwich Üniversitesi ve Ulusal Denizcilik Müzesi ile aynı arazi içerisinde bulunan Greenwich Gözlemevi, Londra’nın önemli turistik noktalarından biridir. Tarihi yapıları, geniş yeşil alanları ve ünlü pazar yeri ile hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Greenwich, dünya denizciliği için 140 yılı aşkın süredir başlangıç meridyeni olma unvanını devam ettirmektedir.
“Sıfır noktası” olarak kabul edilen Greenwich Gözlemevi, 1884’teki uluslararası toplantının ardından saatlerin de sıfır noktası haline geldi. Bugün, dünya genelindeki tüm saatler Greenwich Saati (GMT) üzerinden ayarlanmaktadır. Örneğin, Türkiye, Londra’nın kış saatinde GMT+3 olarak saatlerini ayarlarken, Greenwich’in batısındaki New York’ta saatler GMT-5 olarak belirlenmektedir.
Greenwich Gözlemevi, 5 Şubat 1924’te zaman sinyallerini saatlik olarak göndermeye başladı. Bu adım, dönemin Gözlemevi Direktörü Frank Watson Dyson tarafından icat edilen 6 kısa “bip sesi” ile birlikte gerçekleştirildi. Bu bip sesleri, günün tam saatini belirlemek için elektronik olarak üretilerek ilk kez 5 Şubat 1924’te BBC Radyosu üzerinden çalındı. Greenwich Gözlemevi’ndeki saat, bir dakikanın son 5 saniyesinde çalan beş bip sesiyle ve saat başında çalan tek uzun bip sesiyle zaman bilgilerini vermektedir. BBC Radio 4, hâlâ haber bültenlerinin açılışında Dyson’ın ürettiği bip seslerini kullanmaktadır.
Yılda 2 milyon ziyaretçi
Bugün ulusal denizcilik müzesinin bir parçası olan Greenwich Gözlemevi, hem bilimsel çalışmalara devam etmektedir hem de müze olarak ziyaretçileri ağırlamaktadır. Her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi kabul eden gözlemevi, ziyaretçilerin Greenwich’teki başlangıç meridyeninin üzerinde fotoğraf çektirmek için sıraya girdiği popüler bir mekan haline gelmiştir.
