Avusturya’nın başkenti Viyana’daki Viyana Üniversitesi’nde bulunan bir araştırma ekibi, yaralanmalar sonrası hücresel iyileşme süreçlerine dair önemli bulgular ortaya koymuştur. Ekip, bu süreçleri inceleyerek, yaralanmış bölgelerdeki hücrelerin yalnızca birkaç saat içinde kök hücre benzeri bir forma dönüşebildiğini ve yeni bir büyüme alanı oluşturmak için hızla adapte olduklarını gözlemlemiştir.
Moleküler biyolog Leonie Adelmann, bu dönüşüm sürecini “dediferansiyasyon” terimiyle tanımlamaktadır. Dediferansiyasyon, hücrelerin daha önceki kök hücre benzeri durumlarına geri dönerek özelleşmiş görevlerini bıraktıkları bir durumdur. Araştırmada yer alan Platynereis türü bu yöntemi kullanarak epidermis, nöronlar, kas ve bağ dokusu gibi çeşitli doku türlerini yeniden oluşturabilme yeteneğine sahiptir.
Araştırma ekibi, laboratuvar ortamında bu solucanın hücre davranışlarını anlamak için ileri genetik teknikler kullanmıştır. Tek hücreli RNA dizileme ve mozaik transgenezi gibi yöntemler, hücrelerin kökenini ve dönüşüm sürecini izlemelerini sağlamıştır. Bu tekniklerle, araştırmacılar hangi hücrelerin hangi dokuları oluşturduğunu detaylı bir biçimde inceleyebilmiştir.
Çalışma sonucunda, iki farklı kök hücre popülasyonu keşfedilmiştir. Bu popülasyonlardan biri epidermis ve nöronlardan oluşurken, diğeri kas ve bağ dokusunu yenileyebilen hücrelerden oluşmaktadır. Moleküler biyolog Florian Raible, dediferansiyasyon kavramının 60 yıl önce ortaya atıldığını, ancak geçmişte bu fikri test edebilecek araçların eksik olduğunu belirtmektedir. Günümüzde ise moleküler düzeyde bu süreci anlayabilmek için gerekli araçların mevcut olduğunu vurgulamıştır.
Platynereis’in bu olağanüstü rejenerasyon yeteneği, insan tıbbı için yeni ümitler doğurmaktadır. Bilim insanları, bu tür mekanizmaların keşfinin, hastalık tedavileri ve ağır yaralanmaların tedavisinde rejeneratif tıbbın sınırlarını zorlayabileceğine inanmaktadır. Hücrelerin özelleşmesini kontrol etmek, önemli tıbbi tedavilerin geliştirilmesine olanak tanıyabilir.
Araştırma ekibi, bulgularının, kök hücre ve rejenerasyon çalışmaları için bir temel oluşturduğunu vurgulamaktadır. Platynereis’in bu yeteneği, insan hücrelerinin nasıl yeniden programlanabileceği konusunda da ilham verici bir model sunmaktadır. Bu kıymetli bilgiler sayesinde, gelecekte insan sağlığı alanında devrim yaratabilecek tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi mümkün hale gelebilir.
