Kamu kurumlarının inşaat projelerinde karşılaştıkları en büyük zorluklardan biri, yapılan sözleşmelerin arkasından gelen maliyet artışlarıdır. Özellikle son yıllarda, tamamlanan ihalelerle maliyetler, açıklanan enflasyon oranlarını önemli ölçüde aşmıştır. Örneğin, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Yeniköprü-Yüksekova yolu ikmal ihalesi, 11 Aralık 2024’te 7.1 milyar TL’ye İntekar şirketi ile imzalanmıştır. Bu yol için 2017 yılında yapılan 499.9 milyon TL’lik ilk sözleşmenin ardından, 2018’den bu yana Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, tüketici enflasyonu 7.6 kat artmışken, yolun maliyetinin 15 katına çıktığı görülmektedir.
Yol İhalelerinde Fiyat Değişikliği
Karayolları’nın Ankara-Çankırı yolu ihalesi de benzer bir ekonomik dönüşüm yaşamıştır. 2017 yılında Yedigöze İnşaat firmasıyla imzalanan sözleşme 193.8 milyon TL iken, yeni ihale süreci 19 Aralık 2024’te gerçekleştirildi ve bu sefer Özgün Yapı Sanayi ve Ticaret Anonim şirketi ile 2.9 milyar TL’lik sözleşme imzalanmıştır. Yani sadece 7 yıl gibi kısa bir sürede yolun maliyeti 16 katına çıkmıştır.
Bir diğer örnek ise Malatya çevre yolu ihalesidir. 18 Mart 2016’da Göçay İnşaat Taahhüt şirketi ile 183.4 milyon TL’ye imzalanan sözleşmenin ardından, yol tamamlanmadığı için 2 Ekim 2024’te yeni bir ihale düzenlenmiş ve maliyet 3.2 milyar TL’ye ulaşmıştır. Bu dönemde TÜİK’in enflasyon katsayısı 8.4 kat olarak belirlenirken, yolun maliyeti 19 katına çıkarak dikkate değer bir artış göstermiştir.
Yüksek Hızlı Tren Projesinin Maliyeti
2013 yılında ihalesi yapılan İzmir-Ankara Yüksek Hızlı Tren inşasında da benzer bir durum söz konusudur. Bu projede maliyet, ikmal ihaleleri ile 6 kez güncellenmiş ve toplamda 4.3 milyar TL’den 83.5 milyar TL’ye kadar çıkmıştır. İhaleyi kazanan firma ERG İnşaat olup, projenin maliyetindeki bu devasa artış dikkat çekicidir. Antalya-Kemer-Tekirova-Finike yolu ihalesinde ise maliyetin 5 yılda 14 kat arttığı ifade edilmektedir.
Devlet Projelerinde Büyüyen Maliyetler
Devlet Su İşleri ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın Tokat Aşağı Çekerek ve Mamure ova sulaması için yapılan inşaat süreci de önemli bir örnek teşkil etmektedir. İlk ihale Kasım 2020’de 474 milyon 520 bin TL’ye yapılmış; fakat dört yıl sonra Ağustos 2024’te aynı alan için yapılan yeni ihale ile maliyet 6 milyar 922 milyon TL’ye yükselmiştir. Böylece, projeye ödenen toplam tutar 7 milyar 397 milyon TL’ye çıkarak, 2020 yılından itibaren enflasyonun 5 katına ulaşmasıyla birlikte inşaat maliyetinin 16 kat arttığı gözlemlenmiştir.
En Çarpıcı Örnek: Gazipaşa Yolu İhalesi
En çarpıcı maliyet artışları ise Gazipaşa – 5. bölge hududu yolu ihalesinde yaşanmıştır. 2024 yılı sonunda Tarmac Agrega Madencilik ve Turgut Müteahhitlik Sanayi şirketinin kazandığı bu ihale, 11 milyar 562 milyon TL’ye yapılmış ve ilk olarak 28 Kasım 2016’da 369 milyon 997 bin liral
