Stephan Beşlisi, gökyüzünde beş galaksinin bir arada olduğu görünmekte, ancak bu grup içinde yer alan bir galaksinin aslında sadece yakın bir optik hizalanmanın sonucu olarak ortaya çıktığı belirtilmektedir. Gruptaki diğer dört galaksi, yerçekimi ile birbirlerine bağlı ve bu etkileşim milyarlarca yıl süren karmaşık bir süreç içerisindedir. Bu etkileşim, galaksiler arasında yer alan gaz bulutlarının çarpışmasına, ısınmasına ve sonuç olarak şok dalgalarının oluşmasına neden olmaktadır.
Yeni gerçekleştirilen gözlemler, NGC 7318b adlı galaksinin, Stephan Beşlisi’nin gaz bulutlarına çarptığını ortaya koymuştur. Bu çarpışma, Samanyolu Galaksisi’nden daha büyük bir şok cephesi meydana getirmiştir. Saatte yaklaşık 3,2 milyon kilometre gibi oldukça yüksek bir hızla hareket eden bu galaksi, etkileşimdeki gazı parçalarken enerji yüklü bir ortam oluşturur.
Bilim insanları, bu çarpışmanın yarattığı şok dalgasının, hem soğuk gaz hem de sıcak gaz üzerinde farklı etkiler yarattığını keşfetmişlerdir. Soğuk gaz ceplerine maruz kalan şok dalgası, atomlardan elektronları kopararak yüklü parçacıkların oluşmasına neden olmaktadır. Bu durum, gözlemlenebilir bir parlak gaz izi yaratırken; sıcak gazda ise şok dalgaları zayıflayarak gazı sıkıştırır ve düşük frekanslı radyo dalgaları yayar.
Ayrıca, LOFAR teleskopları sayesinde yapılan araştırmalar, şok dalgasının arkasındaki enerji dolu parçacıkların yaklaşık 11 milyon yıl önce ortaya çıktığını göstermiştir. Bu bulgu, NGC 7318b’nin çarpışma sürecine dair bir zaman çizelgesiyle büyük bir uyumluluk göstermektedir.
WEAVE spektrografı ile gerçekleştirilen gözlemler, galaksilerin çarpışma sırasında nasıl davrandığını ve bu süreçlerin galaktik evrimi nasıl şekillendirdiğini anlamak açısından önemli bir kapı açmaktadır. Araştırma ekibinin üyesi Gavin Dalton, bu tür detayların ortaya çıkmasının, galaksilerin oluşumu ve evrimi hakkında daha geniş bir perspektif sunduğunu ifade etmiştir.
Bilim insanları, Samanyolu gibi büyük galaksilerin tarih boyunca çarpışmalar ve birleşmeler yoluyla büyüdüğü görüşündedirler. Stephan Beşlisi gibi örnekler, bu karmaşık süreçleri anlamak için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Bu kozmik çarpışmaların her bir detayı, evrenin dinamik yapısını çözmeye yönelik önemli adımlardan biridir.
Araştırmacılar, bu tür galaktik etkileşimlerin karmaşık yapısını anlamanın, daha uzaktaki galaksilerde benzer süreçlerin incelenmesi için sağlam bir temel oluşturduğunu belirtmektedir. Yeni nesil araçlar sayesinde, WEAVE gibi ekipmanlar aracılığıyla, evrenin sınırlarında bulunan, soluk galaksilerin bile evrimine dair daha fazla bilgi edinmek mümkün hale gelmektedir.
