Türkiye’de gıda işletmeleri, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın güncellediği “Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu” çerçevesinde yeni kurallara uymak zorunda kalacak. Bu kılavuz özellikle diyetetik kavramlar olan vejetaryen ve vegan gıdalarının tanıtımı, etiketi ve sunumuna ilişkin yeni düzenlemeler içermektedir.
Kılavuzun amacı, gıda etiketlemeleri ve reklamları aracılığıyla tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini sağlamak, yanıltıcı uygulamaların önüne geçmek ve gıda işletmelerinin işleyişini standardize etmektir. Gıdaların etiketleri, içerik ve görseller açısından yanıltıcı olmamalıdır. Yani bir gıda etiketinde yer alan bilgi ve semboller, söz konusu ürünün doğası, özellikleri ve üretim yöntemine dair doğru bir izlenim vermelidir. Örneğin, margarin için tereyağını hatırlatacak görseller kullanılamaz.
İşletmeler, ticari unvanlarında yer alan ifadeleri yanıltıcı bir şekilde kullanmaktan kaçınmak zorundadır. Özen gösterilmesi gereken başka bir konu ise, aroması bulunan gıdalarda yanlış algı yaratılmamasıdır: Örneğin, sadece peynir aroması kullanılan bir kekte “peynirli” ifadesi yerine “peynir aromalı” ifadesi kullanılacaktır.
Ayrıca, yalnızca belirli türlerde olan ürünlerin etiketlerinde yanıltıcı görsel veya ifadeler yer almayacak. Mesela, bitkisel yağlar dışında zeytinyağını anımsatacak herhangi bir görsel kullanımı yasaklanmıştır. Bununla birlikte, “ev yapımı” şeklindeki ifadelerin endüstriyel ürünler için kullanılması da yasaktır, ancak “ev yapımı tadında” gibi ifadeler kullanılabilecektir.
Vejetaryen ve Vegan Ürünlerde Yeni Düzenlemeler
Gıda etiketi düzenlemeleri içerisinde, vejetaryen ve vegan ürünlerin tanıtımına yönelik de özel önlemler alınmıştır. Bu gıdaların reklamlarında, hayvansal kökenli ürünlerin yerini aldıkları algısını oluşturacak ifadeler kullanmak yasaklanmıştır. Örneğin, hayvansal içerik istemeyen vegan ürünler, etiketlerinde veya markalarında peynir algısı yaratacak ifadeler ve görseller kullanamazlar. Ayrıca, vejetaryen ürünlerde de kırmızı et, kanatlı eti ya da balık eti gibi hayvansal gıdalara dair ifadeler bulunmayacaktır.
Vejetaryen ve vegan ürünlerin adlandırılmasında bitkisel, vegan veya vejetaryen ifadelerine ek olarak köfte, sosis, burger gibi ifadeler kullanılmaya devam edilebilir. Ancak hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren ürünlerin etiketlerinde bu tür tescilli coğrafi işaret isimleri ya da geleneksel adlar kullanmak yasaktır. Dahası, ‘et tadında’ veya ‘tavuk lezzetinde’ gibi ifadeler de etikette yer veremeyecektir.
Menülerde Açık Belirtim
Toplu tüketim yerlerinde, özellikle hazırlanan ve paketlenmeyen ürünler için, “vejetaryenler/veganlar için uygundur” gibi açıklayıcı ifadeler, kolayca görülebilecek şekilde menülerde, yazı tahtalarında veya dijital ekranlarda sunulacaktır. Bunun yanı sıra, hayvansal kökenli gıda bileşeni içermemesi beklenen ürünler için de benzer açıklamalar sağlanabilecektir.
Gıda işletmecileri, belirtilen değişikliklere 31 Aralık 2026 tarihine kadar uyum sağlamak zorundadırlar. Bu tarihten sonra, yeni düzenlemelere uygun olmayan ürünlerin piyasada yer alması beklenmemektedir. Bu sürecin nasıl ilerleyeceği ve gıda tüketim alışkanlıklarına olacak etkileri, ilerleyen zamanda görülecektir.
<
