17. yüzyılda İtalyan astronom Galileo Galilei, teleskopla Güneş lekelerini keşfetti ve bu keşif, Güneş’in dönüşünü anlamamızı sağladı. Ancak, 1645 ile 1715 yılları arasında meydana gelen ve “Maunder Minimumu” olarak adlandırılan 70 yıllık dönemde, bu lekeler tamamen kayboldu. Bu dönemden sonra ise Güneş lekeleri gizemli bir şekilde yeniden görülmeye başlandı. İlerleyen çalışmalar, bu lekelerin yaklaşık 11 yıllık döngülerle belirdiğini ve kaybolduğunu ortaya koydu. Bu döngüye, Güneş döngüsü ismi verildi.
1859 yılında İngiliz amatör astronom Richard Carrington, bir güneş lekesinin aniden parladığını gözlemledi. Bu olaydan sonra yaşanan “güneş patlaması” sadece birkaç dakika sürdü; ancak, bunun etkileri birkaç gün sonra Dünya’nın manyetik alanında büyük bir fırtınaya sebep oldu. Bu olay, “Carrington Olayı” olarak tarihimize geçti. O dönemde kullanılan telgraf sistemleri bu fırtınadan etkilenerek kendiliğinden çalışmaya başladı veya ateş aldı. Böylece, Güneş’in dünyadaki etkisinin ilk somut kanıtı elde edildi.
20. yüzyılda, Amerikalı astrofizikçi George Ellery Hale, Güneş’in bazı bölgelerinin güçlü manyetik alanlara sahip olduğunu keşfetti. Hale’in bu araştırmaları, Güneş ile Dünya arasındaki “güneş-dünya ilişkisi” olarak bilinen modern teorinin temelini oluşturdu. Güneş lekeleri bu ilişkide kritik bir rol oynuyor; çünkü manyetik enerji depoluyorlar. Bu enerji, uygun koşullar oluştuğunda patlamalarla açığa çıkabiliyor.
DEV GAZ BULUTLARI UZAYA SAVRULABİLİYOR
Bu patlamalar sonucunda, “koronal kütle atımı” adı verilen dev gaz bulutları uzaya savruluyor. Eğer bu gaz bulutlarından biri Dünya’ya yönelirse, bu durum büyük manyetik fırtınalara ve göz alıcı auroralara neden olabiliyor. Ancak, bu olayların Dünya üzerindeki etkisi, gaz bulutunun manyetik yönü ile Dünya’nın manyetik alanının uyumsuzluğuna bağlı olarak değişiyor. Eğer manyetik yönler uyumlu değilse, Dünya’da yalnızca küçük bir basınç değişikliği gözlemleniyor.
Günümüzde, Güneş lekeleri sayısının beklenmedik şekilde artması, önümüzdeki birkaç yıl boyunca büyük manyetik fırtınaların yaşanabileceği öngörüsünü gündeme getirdi. Özellikle Mayıs 2024‘te gözlenen fırtınalar, bu tür olayların hem etkileyici hem de tehlikeli olabileceğini ortaya koydu.
TEKNOLOJİK ALTYAPILAR ÜZERİNDE RİSK OLUŞTURABİLİR
Teknolojinin yoğun olarak kullanıldığı günümüzde, bu manyetik fırtınalar elektrik şebekeleri, uydular ve diğer teknolojik altyapılar üzerinde büyük riskler oluşturabilir. Güneş’in bu karanlık yüzü, hem estetik hem de tehlikeli bir denge sunuyor. Güneş lekeleri ve patlamaları, Dünya’nın manyetik alanı ile etkileşime girerken göz alıcı auroralar yaratıyor; ancak,
