Türkiye’de Prezervatif Kullanımı ve Cinsel Sağlık Üzerine Araştırmalar
Uluslararası bir araştırmaya göre Türkiye, prezervatif kullanımında 36 ülke arasında 20’nci sırada yer alıyor. Dünyanın önde gelen prezervatif markalarından Durex’in gerçekleştirdiği bu araştırmaya Türkiye’den katılanların yüzde 46’sı, güvenilir bir partnerle prezervatif (kondom) kullanmanın gereksiz olduğunu ifade etti. Bu oran globalde ise yalnızca yüzde 21 civarında.
Türk katılımcıların yüzde 58’i prezervatif kullanma sebebinin gebelikten korunmak olduğunu belirtirken, sadece yüzde 11’i cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için bu yöntemi tercih etti. Son yıllarda Türkiye’de cinsel yolla bulaşan hastalıklarda gözlemlenen artış, düşük prezervatif kullanım oranlarını soru işareti haline getiriyor. Doktorlar, bu durumun Türkiye’de cinsel sağlığa yönelik bütüncül bir yaklaşım eksikliğinden kaynaklandığını belirtiyor.
Bazı Hastalıklar Son Yıllarda Arttı
Türkiye’de cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında en dramatik artış, frengi yani sifilis vakalarında gözlemleniyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre sifilis vakaları son beş yıl içinde iki katına çıkmış ve 2022 yılında 3.533 yeni vaka rapor edilmiştir. Sifilis, cinsel yolla bulaşan bakteriyel enfeksiyon hastalığı olarak bilinir.
Bakteriyel enfeksiyonlardan biri olan klamidya vakaları ise dalgalı bir seyir izliyor ve 2022 yılında 31 vakası kaydedilmiştir. Aynı dönemde bel soğukluğu olarak bilinen gonore de yıllar içerisinde artan ve azalan bir tablo ortaya koymuştur; 2021 yılında 57 kişi, 2022 yılında ise 133 kişi bu hastalığa yakalanmıştır. Öte yandan, HIV ve AIDS vakaları 2022 yılında 5.710 olarak kaydedilmiştir, bu rakamın 2023’te 1.728’e düşmesi dikkat çekmektedir.
‘Bu Hastalıklarla İlgili Bilgi Eksikliği Var’
Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Prof. Dr. Osman Köse, düşük prezervatif kullanım oranının bilgi eksikliğinden kaynaklandığını ifade ediyor. Türk Dermatoloji Derneği’nin cinsel yolla bulaşan hastalıkları araştıran çalışmaları başkanlığını sürdüren Köse, bu hastalıkların bulaşma yolları ve etkileri hakkında genel halkın bilgi seviyesinin oldukça düşük olduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Ekin Bozkurt Şavk, bu konuların açık bir şekilde konuşulmadığı ülkelerde yüksek vakaların görüleceğini belirtirken, cinsel sağlık eğitimlerinin küçük yaşlardan itibaren verilmesi gerektiğine vurgu yapıyor. “Cinsel sağlık eğitimi, çocukluktan itibaren başlamalı” diyor.
Cinsel Partner Bulma Olanaklarının Çeşitlenmesi
Teknolojinin gelişmesiyle insanların cinsel partner bulma olanaklarının çeşitlenmesi, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarla karşılaşma riskini artırıyor. İstanbul merkezli Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hakları (CİSÜ) Platformu, artan sifilis vakalarına dikkat çekerek güvenli cinsel davranışların geliştirilmesi gerektiğini vurguluyor.
Diğer Korunma Yöntemleri
Kondom kullanmak dışında cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile ilgili riskleri azaltmak için başka yöntemler de mevcut. NHS, enfeksiyondan korunmak için düzenli testlerin yapılması gerektiğini önermektedir. Bazı ülkelerde kondom, sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından ücretsiz olarak dağıtılırken, Türkiye’de de bazı sağlık kuruluşlarında ücretsiz temin edilebilmektedir. Ancak bu kuruluşlara dair bilgilere ulaşmak zor durumdadır.
