Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan son açıklamada, askeri ve sivil ikili kullanıma sahip ürün ve materyallerin ABD savunma sanayisi üreticilerine ihracatının yasaklandığı belirtildi. Bu yasak, stratejik öneme sahip galyum, germanyum ve antimuan gibi kritik madenler ile süper sert materyallerin ABD’ye ihracatını kapsamaktadır. Açıklamada, bu ürünlerin ihraç edilemeyeceği, ayrıca batarya ve yakıt hücrelerinin üretiminde yaygın olarak kullanılan grafitin ihracatının kontrol altına alınacağı ifade edildi.
Bu tedbirlerin Çin’in ihracat kontrol yasalarına uygun olduğu, ulusal güvenliği sağlamaya yönelik olduğu ve uluslararası nükleer silahlanmanın önlenmesi yükümlülüklerine uygun şekilde alındığı öne sürüldü. Nadir madenlerin yaklaşık yüzde 70’ini üreten Çin, küresel işleme kapasitesinin ise yüzde 85’lik kısmını elinde bulunduruyor. ABD Jeolojik Araştırma Kurumu (USGS) tarafından 15 Ekim’de yayımlanan raporda, Çin’in galyum ve germanyum gibi kritik madenler üzerindeki kısıtlamalarının ABD’nin gayrisafi yurt içi hasılasında yaklaşık 3,4 milyar dolarlık bir kayba neden olacağı uyarısı yapılmıştı.
USGS verilerine göre, 2019 ile 2022 yılları arasında ABD’nin ithal ettiği germanyumun yüzde 54’ü ve antimuanın yüzde 63’ü Çin’den gelmektedir. Ayrıca, dünya galyum üretiminin yüzde 89’unu ve grafit üretiminin yüzde 77’sini karşılayan Çin, bu alandaki kritik konumunu sürdürmektedir. Daha önce, 1 Ağustos 2023 tarihinden itibaren çip yapımında kullanılan galyum ve germanyumun ihracatında kısıtlamalar getirilmişti. Elektrikli araç bataryalarında kullanılan grafit ve türevlerinin ihracatı ise 1 Aralık 2023’ten itibaren izne tabi tutulmuştu.
ÇİP KISITLAMALARI VE SÜREÇ
Çin’in ABD’ye yönelik bu adımı, Joe Biden yönetiminin 2023 yılında çip sektöründe ilave kısıtlamalar getirmesi sonucu gündeme gelmiştir. ABD Ticaret Bakanlığı’na bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 24 farklı çip üretim donanımına ve yarı iletkenlerin geliştirilmesinde kullanılan 3 kategori yazılıma ihracat kısıtlaması getirmiştir. Ayrıca, yapay zeka sistemlerinde kullanılan Yüksek Bant Genişlikli Hafıza (HBM) çiplerinin Çin’e ihracatı da yasaklanmıştır. Bununla birlikte, ABD Ticaret Bakanlığı, 140 Çin şirketini “varlık listesine” alarak ABD şirketlerinin bu firmelere ihracatını denetim altına almıştır.
ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, bu kısıtlamaların amacını, Çin’in çip teknolojisini ileri askeri teknolojiler ve silah sistemleri geliştirmek için kullanmasını engellemek olarak açıklamıştır. Raimondo, “Kısıtlamalar, ABD’nin, Çin’in askeri modernleşmesinde kullandığı en ileri teknoloji çipleri üretme kapasitelerini sınırlamak amacıyla getirdiği en güçlü kontrollerdir.” demiştir.
ÇİN’DEN GELEN TEPKİLER
Çin, ABD’nin bu adımına tepki göstererek, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien aracılığıyla bir açıklama yapmıştır. Lin, ABD’nin ihracat kontrollerini istismar ederek Çin’i engellemeye çalıştığını savunmuş ve kısıtlamaların tüm ülkelerin çıkarlarına zarar vereceğini belirtmiştir. Ayrıca, Çin, kendi şirketlerinin meşru ve yasal haklarını korumak için kararlı tedbirler alacağı mesajını vermiştir.
ÇİP SAVAŞI VE GELECEK
Biden yönetimi, ABD’nin ulusal güvenliğini teh
