Türkiye’de tarımsal üretimdeki ciddi artış, dünya genelinde fiyatların düşmesine rağmen halen devam etmektedir. Ülkenin tarımda dışa bağımlı hale gelmesi ve bu durumu vurgulayanlar ile iktidar arasında tartışmalar yaşanmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar, bu tartışmalara cevap niteliğinde olup, web sitesinde de yer almaktadır.
Bakanlık tarafından 2024 Temmuz tarihli “Kamuoyunda Gündeme Gelen Asılsız İddialar ve Gerçekler” başlıklı bir yayın yapılmıştır. Bu yayında, tarımın GSYH içindeki payının düştüğü iddialarına karşı 2003-2023 döneminde tarımsal GSYH’da önemli artışlar yaşandığını belirtmiştir. Ayrıca, tarımsal ihracata yönelik bilgilendirmelerde bulunulmuştur.
Ancak, yapılan analizler, tarımsal dış ticarette verilen açığın her yıl arttığını göstermektedir. 2002-2023 döneminde toplam 48 milyar dolarlık bir açık verildiği tespit edilmiştir. İhracat ve ithalat arasındaki dengesizlik özellikle işlenmiş ürün ve gıda maddelerinde daha belirgin hale gelmektedir.
Özellikle meyve ve sebze ihracatı ile ayakta kalan Türkiye’nin, diğer ürünlerde dışa bağımlı hale gelmesi dikkat çekmektedir. Tarım Bakanlığı’nın yayınında belirtilen yüksek yeterlilik düzeyi ise sadece meyve ve sebzeleri kapsamaktadır. Tahıl ürünleri gibi stratejik öneme sahip ürünlerdeki dışa bağımlılık ise göz ardı edilmektedir.
Buğday ithalatı konusunda yapılan açıklamalarda, ihracat bazlı ithalat yapıldığı ve bu sayede döviz kazanıldığı ifade edilmektedir. Ancak, gerçek verilere bakıldığında bu durumun pek de doğru olmadığı ortaya çıkmaktadır. Ülke, hammaddelerde ve işlenmiş ürünlerdeki dış ticaret açığında sürekli bir artış yaşamaktadır.
Sonuç olarak, Türkiye’de tarım politikalarının ve dış ticaretin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. İhracata dayalı büyüme modelinin, iç tüketimi dikkate almadan sürdürülmesi uzun vadede sürdürülemez bir durum yaratabilir. Gıda güvencesi ve gıda egemenliği konularının da mutlaka göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
