İran, Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) yönetim kurulu toplantısında, ülkesine karşı hazırlanacak olası bir kararı engellemek adına nükleer uranyum stoklarının miktarını, nükleer silah üretim seviyesinin hemen altında tutmayı önermiştir. Ancak, Fransa, Almanya, İngiltere ve ABD’den oluşan Batılı ülkelerin oluşturduğu koalisyon bu öneriyi kabul etmemiştir.
IAEA’nın üye ülkelere sunduğu gizli raporlardan birinde, İran’ın yüzde 60 saflıkta zenginleştirilmiş uranyum stokunu artırmamayı önerdiği ve bu doğrultuda rafinerilerini hazırladığı ifade edilmektedir. Fakat bu teklif, Batılı ülkelerin İran’a karşı bir yaptırım taslağı hazırlama girişiminden vazgeçmesini şart koşmaktadır. Diplomatik kaynaklara göre, Batı bu girişiminden geri adım atmaktan yana görünmemektedir.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot’a yaptığı açıklamada, Fransa, Almanya ve İngiltere’nin Tahran’a karşı bir karar taslağı sunma çabasının durumu daha da zorlaştıracağını ifade etti. Arakçi, İran Dışişleri Bakanlığı’nın bu girişimlerin IAEA ile İran arasında oluşan olumlu atmosferi baltaladığını vurguladığını belirtti.
BATILI ÜLKELER İKNA OLMADI
IAEA Başkanı Rafael Grossi, geçtiğimiz hafta İran’a yaptığı ziyarette, İran’ın uranyum stokunu artırmaması konusunu gündeme getiren bir rapor sunmuştur. Ancak Batılı diplomatlar, İran’ın daha önce yaptığı ve yerine getirmediği taahhütlerle bu öneriyi kıyaslarken, bir diplomat “Yüzde 60 zenginleştirmeyi durdurmak olumlu bir adım, fakat uranyum bu seviyeye ilk etapta ulaşmamalıydı. Ayrıca İran, bu seviyeye kolayca geri dönebilir,” diyerek endişelerini dile getirmiştir.
İran’ın önerisi, yüzde 60 saflıkta uranyum stokunu yaklaşık 185 kilogram ile sınırlamayı içermektedir. Bu miktar, eğer daha fazla zenginleştirilirse, dört adet nükleer silah üretmeye yetecek seviyededir. İran, nükleer silah peşinde olduğu iddialarını kesin bir dille reddetmiştir. IAEA raporuna göre, İran’ın bu seviyede zenginleştirilmiş uranyum stoku, Ekim ayı sonu itibarıyla 182,3 kilograma ulaşmıştır.
YAPTIRIMLAR HAZIRLANIYOR
Batı tarafından desteklenen yaptırım taslağı, İran’ın IAEA ile iş birliği yapmadığına dair değerlendirmelerde bulunarak durumu kınamaktadır. Bu taslağın bu hafta oylanması ve onaylanması beklenmektedir. Diplomat kaynaklar, bu taslağın amacının İran’ı müzakere masasına döndürmek olduğunu ifade etmektedir.
Hatırlatmak gerekirse, İran ile 2015 yılında gerçekleştirilen nükleer anlaşma, ABD tarafından feshedilmiştir. Dolayısıyla, bu süreçte yaşanan gelişmeler, uluslararası ilişkilerde güvenlik ve diplomasi açısından kritik öneme sahip olmaktadır.
