Ukrayna’nın NATO Üyeliği Tartışmaları
NATO üyeliğini Rusya’ya karşı en iyi güvenlik garantisi olarak gören Ukrayna, son dönemde bu konudaki baskısını artırmıştır. Özellikle, 3-4 Aralık 2023 tarihlerinde Brüksel’de gerçekleştirilen NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı öncesinde ve sırasında bu konu tekrar gündeme getirilmiştir.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, NATO dışişleri bakanlarına gönderdiği mektupta, toplantı sırasında Ukrayna’ya üyelik daveti yapılmasını istemiştir. Bu konu, Dışişleri Bakanları Toplantısı kapsamında, çalışma yemeği formatında toplanan NATO-Ukrayna Konseyi’nin de gündeminde olmuştur. Ukrayna, bu yönde bir davetin, üyeliğin geri çevrilemez olduğunu göstereceğine ve Rusya’ya karşı doğru bir cevap olacağına inanmaktadır.
Ancak, NATO’nun tüm üyelerinin aynı görüşte olduğunu söylemek oldukça zordur. NATO liderleri, Ukrayna’nın bir gün İttifak’a katılacağına dair kararı 2008 yılında yapılan Bükreş Zirvesi’nde almışlardır. Savaşın başlayışının üzerinden geçen bin günde, NATO’nun üyelik konusundaki söyleminde en ileri noktaya ulaştığı olay ise, bu yıl 9-11 Temmuz tarihlerinde yapılan Washington Zirvesi’ndeki sonuç bildirisidir. Bildiride, “Müttefiklerin mutabık kalması ve şartların karşılanması halinde Ukrayna’yı İttifak’a katılmaya davet edecek konumda olabileceğimizi bir kez daha teyit ediyoruz” ifadeleri yer almıştır.
Üyelik İçin Gereken Koşullar
Ukrayna’ya üye daveti yapılabilmesi için öncelikle NATO üyelerinin oybirliği şartı aranmaktadır. Ancak, İttifak üyeleri henüz bu aşamaya ulaşabilmiş değildir. İcadı süresince Ukrayna’nın üyeliğine sıcak bakmayan ülkelerin başında Macaristan gelmektedir. Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto, savaşta olan bir ülkenin İttifak’ın güvenliğine katkı sağlayamayacağını belirtmiştir. Aynı zamanda, tarih boyunca İsveç ve Finlandiya’nın üyeliği için de itirazlarını son ana kadar sürdürmüştür.
NATO’nun en güçlü üyesi ABD ise Ukrayna’nın üyelik davetinin zamanlamasının doğru olmadığı görüşündedir. Aslında, çoğu üye ülkenin de benzer düşünceleri paylaştığı ifade edilmektedir. Kağıt üstündeki şartlar bir yana, NATO’nun şu an Ukrayna’ya üyelik davetinde bulunması pratikte pek mümkün görünmemektedir. Bunun en büyük nedeni, Ukrayna’nın hala savaşta olmasıdır. Savaş bitmeden olası bir üyelik, tüm İttifak’ın doğrudan savaşa taraf olması anlamına gelecektir ki şu aşamada bu durumu çoğunluk hoş karşılamamaktadır.
Ukrayna’nın savaşta olduğu ülkenin NATO’nun müttefiklerinin güvenliğine yönelik en büyük tehdit olarak gördüğü Rusya olması, olası davet konusunda aceleci ve duygusal hareket etmeyi engellemektedir. Ancak Letonya ve Çekya gibi ülkeler, üyelik daveti verilmesinde sakınca görmemektedirler.
Türkiye’nin Pozisyonu
Türkiye, Ukrayna’nın NATO üyeliğine ilke olarak karşı olmamakla birlikte, öne çıkan bir pozisyon almamayı tercih etmektedir. Türkiye, kararını diğer ülkelerin adımlarını dikkate alarak vermek istemekte ve NATO üyesi ülkeler arasında bir uzlaşı sağlanmadığı müddetçe net bir pozisyon almaktan çekinmektedir. Rusya’yla olan ilişkileri ve Ukrayna’daki savaşın devam ediyor olması, Ankara’nın pozisyonunu şekill
