Son dönemlerde Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz, enflasyon ve hayat pahalılığı sorunu, özellikle emekliler ve çalışanlar üzerinde ağır bir yük oluşturmaktadır. Ekonomist ve sosyal uzmanlar, bu durumun faturasının çoğunlukla emekliler ve çalışanlar tarafından karşılandığını ifade ediyorlar. Ekonomist Nalbantoğlu, enflasyondaki artışa rağmen emekli maaşlarına aynı oranda zam yapılmaması sebebiyle emeklilerin genelinin açlık sınırının altında yaşam mücadelesi verdiğini belirtti. Bu durumu eleştiren Nalbantoğlu, emeklilerin en temel ihtiyaçlarını dahi karşılamakta zorlandığını vurguladı.
Nalbantoğlu, emeklilere yönelik bayram ikramiyelerinin artan hayat pahalılığı karşısında ciddi bir değersizlik kazandığını ve artık komik rakamlar haline geldiğini ifade etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sunduğu kanun teklifinin gerekçesinde, anayasanın sosyal hukuk devleti ilkesinin öncelikli görevlerinden birinin emekli ve yaşlıları korumak olduğunu belirterek, bu kişilere insan onuruna uygun bir yaşam standardı sağlayacak bir gelir temininin şart olduğunu dile getirdi. Ancak DİSK-AR tarafından gerçekleştirilen araştırmalara göre, Türkiye’de ortalama emekli aylığının Avrupa’nın merkez ülkelerinin altıda biri kadar olduğu ortaya konmuştur.
DİSK-AR’ın raporuna göre, 2002 yılında Türkiye’de ortalama emekli ve hak sahibi aylıklarının asgari ücretten yüzde 22 fazla olduğu belirtilirken, bu oran 2023’te yüzde 26 altına düşmüştür. Ayrıca 2002 yılında emekli aylığının kişi başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) oranı yüzde 46,4 iken, 2024’te bu oranın yüzde 27,7’ye gerilediği vurgulanmıştır. Son olarak, 2007-2023 yılları arasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) aktarılan bütçe transferleri içerisinde emeklilerin payının da 2,9 puan azaldığı kabul edilmektedir.
‘BU YIL EN AZ 20 BİN LİRA OLARAK ÖDENMESİ İHTİYAÇ HALİNE GELMİŞTİR’
Öte yandan, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) tarafından gerçekleştirilen araştırmalarda, Ocak 2025 itibariyle dört kişilik bir ailenin açlık sınırının aylık 22 bin 131 lira, yoksulluk sınırının ise 72 bin 88 lira olarak tespit edildiği belirtilmiştir. Bu durum, izlenen politikalar doğrultusunda alım gücünün sürekli olarak düşmesinden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, 2025 yılı için yapılan maaş artışları da göz önüne alındığında, emeklilerin çoğunluğunun açlık sınırının altında yaşamak zorunda kaldığı aşikârdır.
Tüm bu kayıpların bir nebze de olsa telafisi için, 2018 yılında ödenmeye başlanan bayram ikramiyelerinin ekonomik koşullara ve güncel şartlara göre gözden geçirilmesi gerektiği ifade edilmektedir. Bu yıl bayram ikramiyelerinin en az 20 bin lira olarak ödenmesi gerektiğini vurgulayan Nalbantoğlu, gelecek yıllarda ödenecek tutarların her sene yeniden değerleme oranında artırılması ve ikramiyelerin takdire bağlı olmaktan çıkarılması gerektiğini savunmuştur. Böylelikle emeklilerin ihtiyaçlarına daha uygun bir destek mekanizması oluşturulmuş olacaktır.
