HSV-1 (Herpes Simplex Virüsü Tip 1), merkezi sinir sistemine iki ana yol üzerinden ulaşabilen bir virüstür: trigeminal sinir veya koku alma siniri. Ancak bu virüsün beyinde nasıl yayıldığı, günümüz biliminde hâlâ tam olarak anlaşılamamıştır. Science Alert’te yayımlanan bir habere göre, Colorado Üniversitesi’nden nörolog Christy Niemeyer, “Bu yaygın virüsün Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklarla olan ilişkisi, merkezi sinir sistemine nasıl ulaştığını anlamanın önemini artırıyor” açıklamasında bulundu. Niemeyer, “HSV-1’in beyne nasıl ulaştığını ve hangi beyin bölgelerinin savunmasız olduğunu belirlemek, bu virüsün hastalığı nasıl başlattığını anlamak açısından büyük önem taşıyor” diyerek araştırmanın gerekliliğini vurgulamıştır.
Yapılan araştırmalar, HSV-1’in beynin birçok kritik bölgesine tutunduğunu ortaya koymuştur. Bu bölgeler arasında, kalp ritmi, solunum, uyku ve hareket düzenlemesi ile sorumlu olan beyin sapı ve uyku, ruh hali, iştah ve hormon seviyeleriyle ilişkilendirilen hipotalamus yer almaktadır. Ancak dikkat çekici bir şekilde, virüs antijenleri hafıza ve mekânsal navigasyonla ilgili olan hipokampüs ya da hafıza ve dikkatle bağlantılı olan korteks bölgelerinde tespit edilmemiştir.
Araştırmacılar, ayrıca farelerin beyinlerinde HSV-1 virüsünün merkezi sinir sistemindeki yerleşik bağışıklık hücreleri olan mikroglia ile etkileşimini incelemişlerdir. Virüsle karşılaşan mikroglia hücrelerinin bazı bölgelerde iltihaplanma yaşadığı gözlemlenmiştir. İlginç bir bulgu ise, virüs ortadan kalksa bile bu bağışıklık hücrelerinin bazı bölgelerde aktif kalmaya devam etmesidir. Böylece, kronik iltihaplanmanın sürdüğü ifade edilmiştir.
HSV-1, en ciddi durumlarda ensefalit olarak bilinen ve tüm beyni etkileyen tehlikeli bir iltihaplanmaya yol açabilmektedir. Ancak bu araştırmada, bu tür bir durum gözlemlenmemiştir. Bununla birlikte, virüsün beyin işlevleri üzerinde kalıcı etkiler bırakabileceği sonucuna varılmıştır. Niemeyer, “HSV-1’in varlığı, beyin dokusunda tam anlamıyla ensefalit oluşturmamış olsa bile, bu bölümlerin işlevlerini etkileyebilir” demiştir.
Bu araştırma, HSV-1 enfeksiyonlarının nörodejeneratif hastalıklarla nasıl ilişkilendirilebileceğine dair bilim insanlarına önemli bilgiler sağlamaktadır. HSV-1’in Alzheimer hastalığına yakalanma riskini artırabileceği veya hastalığın ilerleme hızını etkileyebileceği öne sürülmektedir. HSV-1 ile Alzheimer’ın aynı beyin bölgelerini etkilemesi, bilim camiasının dikkatini çekmektedir. Niemeyer, “Kronik iltihaplanmaya neden olan sürekli iltihaplanmış hücreler, pek çok nörolojik ve nörodejeneratif hastalığın bilinen tetikleyicileri arasında yer alabilir” şeklinde ifade etmiştir.
Bu çalışmanın bulguları, virüslerin beyin sağlığıyla olan etkileşimini ve yaygın nörolojik hastalıkların başlangıcını nasıl tetikleyebileceğini anlamada önemli sonuçlar sunmaktadır. Beyin sağlığının korunması açısından virüslerin rolünü daha iyi anlamak, gelecekte Alzheimer gibi hastalıklarla mücadele etmek için büyük önem taşıyabilir. Araştırmanın sonuçları, Journal of Virology dergisinde yayımlanmıştır.
