Tarım sektöründe maliyetlerin artışı, akaryakıt ve işçilik ücretlerine gelen zamlarla birlikte sebze ve meyve fiyatlarını etkiliyor. Çiftçilerinin ürün fiyatlarını belirleyen Antalya Hali’nden çıkan bir kilogram domates, 25 TL’den satılmakta. Ancak bu fiyat, İstanbul’daki hallerde yüzde 60 artış göstererek 40 TL’ye yükselmiş durumda. Geçtiğimiz yıl ortalama 26 bin TL olan, Antalya’dan İstanbul Bayrampaşa Hali’ne ulaşan bir TIR’ın maliyeti bu yıl 32 bin TL’ye çıktı. Öne çıkan bir maliyet kalemi ise akaryakıt, toplam maliyetin üçte birini oluşturarak önemli bir etken haline geldi.
AKARYAKIT GİDERİ 12 BİN TL
Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilogram domatesin İstanbul Hal’ine giriş fiyatının 40 TL’den az olamayacağını belirtti. Yüksek işçilik ve kira maliyetleri nedeniyle marketlerin de ürünlerde ortalama yüzde 30-40 marj yapmaksızın zarar edeceğini açıkladı. Antalya Hali’nde domates fiyatları 25-35 TL arasında değişirken, İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre bu fiyat 40-50 TL arasında seyrediyor.
Piyasadan elde edilen nakliye ücretleriyle ilgili bilgiler, geçtiğimiz yıl İstanbul’a gelen bir TIR sebze ve meyvenin 23-26 bin TL’ye taşındığını gösterirken, bu yıl bu maliyetin 32 bin TL’ye yükseldiği görülüyor. 25 ton yük taşıyan bu TIR’ların akaryakıt giderleri ise 12 bin TL’ye ulaşırken, otoyol geçiş ücretleri ve sürücü maliyetleri de ortalama 10 bin TL civarında. İstanbul’daki motorin fiyatı ise dünkü verilere göre 45.7 TL olarak belirlenirken, bu yılın Ocak ayında bu rakam 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin açıkladığı verilere göre çiftçilerin kullandığı mazotun fiyatı bir önceki yıla göre yüzde 18 arttı. Ek olarak, köprü ve otoyollara gelen yüzde 43’ü aşan zamlar da bu maliyetlerin artışında önemli bir rol oynadı.
Maliyet Fiyatı En Az Yüzde 50 Artırıyor
Yüksel Tavşan, üreticinin karşılaştığı kasalama, işçilik ve nakliye maliyetinin ortalama 10 TL civarında olduğunu ifade etti. Kiralama ve yüksek işçilik maliyetleri bulunan marketlerin, satış fiyatlarına yüzde 30-40 artış yapmadıklarında zarar edeceklerinin altını çizen Tavşan, 30 TL’den halden gelen bir ürünün markette 45 TL’den aşağıya satılamayacağını vurguladı. Antalya’da 20 TL’ye alınan bir ürün, İstanbul ve Ankara’ya ulaştığında en az 30 TL’ye çıkmakta. Bu hesaplamalara göre, halden 40 TL’ye alınan bir kilogram domatesin marketlerde ortalama 52 TL’den satıldığı belirtiliyor.
Hallere Gelen Ürün Azaldı
Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve sebze hallerine, 2024 yılında gelen ürün miktarında geçtiğimiz yıla kıyasla yüzde 3.5 oranında bir azalma yaşandı. 2024 yılında toplam 2 milyon 750 bin 633 ton ürün girişi yapılırken, Bayrampaşa Hali’ne 2 milyon 75 bin 271 ton, Ataşehir Hali’ne ise 675 bin 362 ton ürün girişi gerçekleşti. Özellikle meyve konusunda, Bayrampaşa Hali’ne 769 bin 717 ton, Ataşehir Hali’ne ise 261 bin 85 ton ürün girişi yapılırken, sebze konusunda Bayrampaşa Hali’ne 1 milyon 305 bin 554 ton, Ataşehir Hali’ne ise 414 bin 277
