Tarihi bir yapının dönüşüm hikayesini ve sanatın önemini ele alan “Kariye Chora: Kiliseden Camiye Bir Dönüşüm Hikayesi” adlı kitap, Demirören Yayınları tarafından yayınlandı. Bu kitap, 14. yüzyılda Theodoros Metokhites tarafından inşa edilen Chora Kilisesi’nin Osmanlı Dönemi’nde Atik Ali Paşa tarafından camiye dönüştürülmesi üzerine odaklanıyor. Kariye, günümüzde İstanbul’un Fatih ilçesinde hem cami hem de müze olarak hizmet vermekte ve Bizans sanatının son şaheserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Kariye Camii, mozaik ve fresklerinde kullanılan gölgelendirme teknikleri, ışığın ustaca kullanımı, yüzlerdeki duygular ve olağanüstü renk seçimleriyle dikkat çekmektedir. Bu özellikleri sayesinde Rönesans döneminin habercisi olarak da tanınmaktadır. Kitap, Kariye’nin dönüşüm hikayesini çarpıcı bir dille anlatmanın yanı sıra, 60 öykü ve 100’e yakın fotoğrafla zenginleştirilmiştir. Okuyucular, Kariye’nin dünyaca ünlü mozaik ve fresklerini daha yakından tanıma fırsatı bulmaktadırlar.
Arkeolog Dr. Murat Sav, Kariye’nin önemini vurgularken, “Kariye, Bizans dönemi için büyük bir öneme sahiptir. Burada yer alan mozaikler ve freskler oldukça özel sahneler içermektedir,” diyerek yapı hakkında bilgi vermektedir. Kariye’nin inşa edilmesine öncülük eden Theodoros Metokhites’in, Bizans döneminde imparatorun hemen ardından gelen en önemli isimlerden biri olduğunu belirtiyor. Metokhites’in bu mekanı yaptırmasının nedeni olarak onun kişisel azmini ve donanımını göstermektedir.
Dr. Sav, “Rönesans başlamadan önce Bizans’ta bu kilisede bir takım yeniliklerin başlamış olabileceğini” ifade ediyor. Büyüyen ve uzayan figürler, Kariye’nin sanatındaki detayların büyüklüğünü ve önemini ortaya koymaktadır. “Cami, Meryem ve İsa’nın bazı mucizelerinin yer aldığı resimler ve mozaikler ile kuşatılmıştır. Bu yapı sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda bir sanat mirasıdır,” şeklinde açıklamalarda bulunuyor.
Kitapta yer alan fotoğraflar, Kariye Camii’nin mozaik ve fresklerini ön plana çıkarmış ve bu yönüyle de önemli bir belge niteliği taşımaktadır. Dr. Sav, Kariye’nin iç mekânında bulunan farklı dönemlere ait devşirme malzemelerin varlığına dikkat çekiyor. 5. yüzyıla ait mermerden yapılmış muhteşem kapılar ve diğer detaylar, Kariye Camii’nin zengin tarihini ortaya koymaktadır.
“Kariye, hem turistik hem de kültürel anlamda doğru bilinmesi gereken çok özel bir yapı,” diyen Dr. Sav, bu kitabın, Kariye hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya yardımcı olacağını vurguluyor. Kitap, başta Yıldırım ve Meltem Demirören olmak üzere birçok kişinin emeğiyle hazırlandı ve bu süreçte Bedri Göğalp gibi isimlerin koordinasyon ve proje yönetiminde önemli rolü oldu.
Dr. Sav, kitabın Türkçe ve İngilizce olması nedeniyle de uluslararası bir okuyucu kitlesine hitap ettiğini belirtiyor. “Türkçe bilmeyen insanlar da kitap sayesinde Kariye’nin sunduğu özel sahneler hakkında bilgi sahibi olabilir. Bu durum, Kariye’nin kimliğini koruması açısından büyük bir mutluluk kaynağı,” şeklinde düşüncelerini aktarıyor. Kitabın mozaik ve fresklerin tasvirlerini içermesi, cami ziyaretçilerine tarihi bir perspektif sunmakta ve bu da okuyucuları Kariye’yi gezip görmeye yönlendirmektedir. Bu bilgiler doğrultusunda Kariye’nin tarihine dair bilgi sahibi olmak, ziyaretçilerin deneyimini daha da zenginleştirecektir.
