Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, yaptıkları tahminlere dayanarak Türkiye genelinde serin havanın, özellikle kuzey ve kuzeybatı illerinde yağışlı havanın birkaç hafta daha etkisini sürdüreceğini vurguladı. Türkeş, 2019 yılından bu yana her yıl uzun ve sıcak yaz mevsimlerinin ardından, sonbahar aylarının genellikle kurak ve sıcak geçtiğini ifade etti.
Bu yıl da benzer bir durumun yaşandığını belirten Türkeş, “2024 sonbaharında beklenen yağışların gelmediğini ve hava sıcaklıklarının yüksek seyrettiğini” söyledi. Ancak bu hafta başında, Akdeniz üzerinden yeni bir yağışlı hava sistemi geldiğini, bunun da geçen haftaki kuru ve soğuk havanın yerini nemli ve ılık hava koşullarına bıraktığını açıkladı.
Kuvvetli yüksek basınç etkili
Yağışlı havanın, geç de gelse, çiftçilerin topraklarının tava gelmesini ve ektikleri ürünlerin filizlenmesini sevindirici bir gelişme olduğunu dile getiren Türkeş, bu yıl boyunca Kuzey Atlantik’ten Türkiye’ye kadar geniş bir alanda kuvvetli yüksek basıncın etkin olduğuna dikkat çekti. Yüksek basınç bloklarının etkisinin sürmesi, Türkiye’nin kuzeyinden, Balkanlar’dan ve Avrupa’dan yağışlı sistemlerin gelmesini engelledi. Bu durumun İspanya’da ise tam tersi bir etki yaratarak, yağışlı ve soğuk alçak havanın söz konusu ülkeyi etkisi altına aldığını ve orada güçlü yağışlara ve afet koşullarına neden olduğunu belirtti. Türkeş, bu sürecin küresel hava durumunu etkileyen ‘Rossby dalgaları’ ile ilişkili olduğunu kaydetti.
‘Bu yıl hava sıcaklıkları mevsim normalleri civarında’
Prof. Dr. Murat Türkeş, soğuk havanın Kuzey Amerika’dan Atlantik üzerinden gelen ‘polar vortex’ sistemi ile bölgeye yerleştiğini belirtti. Bunun, havanın hareketlerini düzenleyerek Rossby dalgalarının daha stabil bir şekilde hareket etmesine yardımcı olduğunu ifade etti. Türkeş, önümüzdeki birkaç hafta boyunca Türkiye’nin kuzeybatısı ve kuzeyi başta olmak üzere büyük bir bölümünün serin hava ve yağış alacağı öngörüsünde bulundu. Koskoca bir kış dönemi başlamadan önce, hava sistemlerinin birbirini takip edeceğini ifade eden Türkeş, uzun vadeli iklim normlarının küresel iklim değişikliği ve küresel ısınma nedenleriyle mevsim normalleri seviyesinde seyrettiğini belirtti. Bu yıl, bazı bölgelerde normallerin altında bazılarında ise üstünde sıcaklıklar gözlemlenecektir.
Kuzey Atlantik’ten Türkiye’ye yağışlı hava sistemlerini getirebilecek genel atmosfer dolaşımının yeniden şekillendiğini söyleyen Türkeş, bu yıl kış sistemlerinin yavaş yavaş etkili olmaya başladığını ve eğer Akdeniz üzerindeki blok etkisi sürmezse serin hava koşullarının beklendiğini ekledi.
Uzun süreli kuraklık verilerini de inceleyen Türkeş, Türkiye’nin güney bölgeleri ve İç Anadolu’nun güney kısımlarında, Batı Anadolu ve Çanakkale gibi bölgelerdeki barajların 2023-2024 kış döneminde geç de olsa dolduğunu kaydetti. Ancak İzmir bölgesinin tehlikeli bir durumda olduğunu, Tahtalı Barajı’nın doluluk oranının yüzde 15’in altına düştüğünü ifade etti. Bu nedenle, o bölgedeki yağışlara acil ihtiyaç olduğunu belirten Türkeş, kuraklığın etkisinin giderilmesi için uzun süreli, geniş çaplı ve etkili yağışların gerekeceğini, aksi takdirde mevcut kuraklığın daha da derinleşeceği uyarısında bulundu.
