İran’da 28 Haziran’da gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 60’ın üzerinde seçmenin katılmaması dikkat çekici oldu. Bu seçimler, 1979’dan sonra en düşük katılımlı seçimler olarak tarihe geçti. Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, bu durumun benzeri görülmemiş olduğunu ve çoğunluğun küskünlüğünü gösterdiğini belirtti. Yazının amacı, seçimlere katılmayan çoğunluğun siyasal davranışını analiz etmektir.
İran toplumunun seçimlere bakışındaki köklü değişim, süreci belirleyen ana faktördür. Genel kanı, cumhurbaşkanlarının değişiminin küçük çaplı değişikliklere yol açtığı yönündedir. Ancak yapısal sorunların değişmediği ve demokratikleşme olasılığının olmadığı kanısı yaygındır. Bu bilinç, 1979’dan beri yaşanan cumhurbaşkanlığı seçimleri deneyimleriyle kademeli olarak oluşmuştur.
Seçimlere katılımın yüksek olması, yöneticiler için meşruiyet ve politikalarının devamı konusunda bir güç kaynağıdır. Ancak toplumun katılımın aleyhine işlediği deneyimlerle doludur. İran yöneticileri her seçimi rejimi onaylayan bir referandum gibi algılar ve katılımın yüksekliğini rejimin meşruiyeti olarak sunarlar. Bu nedenle yüksek katılımlı seçimler, baskı ve zorbalığı pekiştirir.
1979’dan günümüze İran’da yaşanan siyasal deneyimler, seçimlerin toplumsal değişimi sağlayamadığını göstermiştir. Cumhurbaşkanları siyaset kurumuna istenen değişiklikleri taşıyamamakta ve sorunlara çözüm getirememektedir.
Seçimlere katılımın düşük olması, toplumun mevcut sisteme karşı itirazının az olduğunu gösterir. Reformcu-muhafazakar ayrılığı, toplumun temel siyasal ideolojik arayışlarını öldürmüştür. Reformcuların iktidara ortak olması, toplumun köklü değişim arayışını kırmayı amaçlar.
İran’daki seçim süreci, ehven-i şer arayışı mantığı çerçevesinde ilerlemektedir. Toplumun toplumluk temelinde köklü değişim arayışı yok edilerek yerine kötünün iyisi arayışı getirilmiştir. Bu durum, siyasal seçenekleri daraltarak toplumun gerçek demokratik mücadelesini zayıflatmıştır.
