Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), önemli bir karar alarak İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Hamas lideri Muhammed Deyf hakkında tutuklama emri çıkardığını duyurdu.
ICC’nin yaptığı yazılı açıklamada, duruşma öncesi dairenin bu üç isim hakkında savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar açısından “cezai sorumluluk” taşıdığı yönünde “makul gerekçeler” bulunduğu belirtildi. Bu gelişme, uluslararası alanda insanların ve ülkelerin yargı yetkisini sorgulayan bir durumu daha da gün yüzüne çıkardı.
Mahkeme, Netanyahu ve Gallant hakkında verdiği tutuklama emrinin gerekçesinde, İsrail’in mahkemenin yargı yetkisini kabul etmesinin şart olmadığını ifade etti. Önemli bir ayrıntı olarak, İsrail’in ICC’nin kurucu sözleşmesi olan Roma Tüzüğü’ne taraf olmadığı da dikkat çekiyor. Ancak bu durum, mahkemeye olan hesap verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır.
Öte yandan, İsrail’in Hamas’ın askeri kanadı İzzedin El-Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed Deyf’i Temmuz ayında yapılan bir hava saldırısıyla öldürdüğünü de hatırlamak gerekir. ICC, Deyf hakkında tutuklama emri çıkardığını duyururken, başsavcılığın İsrailli ve Filistinli kaynaklardan elde ettiği bilgilerin ardından Deyf’in “öldürüldüğüne ya da hayatta olduğuna” dair kesin bir bilgiye ulaşamadığını vurguladı. Bu nedenle Deyf hakkında tutuklama emri çıkarılması kararı alındı.
ICC Başsavcısı Kerim Han, Mayıs ayında yapılan bir başvuruda Netanyahu, Gallant, Deyf ve eski Hamas liderleri İsmail Haniye ve Yahya Sinvar hakkında tutuklama emri çıkarılmasını talep etmişti. Ancak Haniye ve Sinvar’ın ölümü ardından, bu kişilerin isimlerinin dosyadan çıkartılması yönünde Ağustos ve Ekim aylarında karar alındı.
Özellikle Haniye’nin Temmuz ayında İran’ın başkenti Tahran’da düzenlenen bir suikastla ve Sinvar’ın Ekim ayında Gazze’de İsrail askerleriyle çatışmada hayatını kaybetmesi, ICC’nin kararlarına doğrudan etki etti. Ancak şu an için Deyf ve diğer isimlerin durumları, uluslararası yasalar çerçevesinde önemli bir tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Şimdi Ne Olacak?
Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı Rıza Türmen, ICC’nin bu kararını BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede ele aldı. Türmen, ICC’ye taraf olan ülkelerin, bu kişilerin topraklarına ayak basmaları halinde gözaltına alınmalarının ve ICC savcılığına teslim edilmelerinin zorunlu hale geldiğini dile getirdi.
Bununla birlikte, Türmen, hakkında ICC tarafından tutuklama kararı bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin örneğini vererek, Netanyahu, Gallant ve Deyf’in seyahatlerinin son derece zorlaşacağını vurguladı. Türmen ayrıca, bu kararın Gazze’de işlenen muhtemel savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar açısından da önem taşıdığını ifade etti.
Türmen, “Duruşma öncesi daire, tutuklama kararını verirken delillerin geçerli olduğunu, cezai sorumluluğun olduğuna dair bir karar vermiştir.” şeklinde konuştu. Ancak bu kişilerin ICC’de gıyaben yargılanamayacağını, yalnızca tutuklanmaları halinde Lahey’e götürüldüklerinde yargılanabileceklerini belirtti. “Savaş suçlularının gıyabında yargılama olmuyor,” dedi ve “Cezai sorumluluğu olduğuna karar verilmişken