Son 15 yıl içerisinde Türkiye’de 200 TL’lik banknotların oranı büyük bir artış göstererek 4 katına çıktı ve toplam nakit dolaşımındaki payı %80,4’e ulaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın verilerine göre, 200 TL banknotların kullanım oranında %403’lük gözlemlenen artış, dikkat çeken bir ekonomik durumu işaret ediyor. Bu artış, yalnızca banknotların sayısından çok, arkasındaki dinamiklerin anlaşılması açısından büyük önem taşıyor.
Ekonomik faktörlerin başında enflasyon ve düşen alım gücü geliyor. Özellikle küçük banknotlarla (20-50 TL gibi) ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çeken vatandaşlar, alışverişlerini yapmak için ya en az 100 TL ya da en yüksek banknot olan 200 TL’lik paralara yöneliyorlar. Bu durum, ATM’lerin günlük para talebini karşılamada zorluk çekmesine ve neredeyse her gün 3-4 kez doldurulmasına sebep oluyor. Sonuç olarak, bankaların ATM’lerinde sürekli 200 TL’lik banknot bulundurma ihtiyacı artmış durumda.
Öte yandan, daha detaylı verilere bakıldığında, 50 TL’lik banknotların nakit dolaşımındaki payının %91 oranında azaldığı görülüyor. Bankaların maliyet azaltma politikaları, 50 TL ve altındaki banknotların kullanımının hızla düşmesine yol açıyor. Bu durum, halkın günlük alışverişlerde kullandığı paranın çoğunluğunun artan bir biçimde yüksek değerli banknotlara kaymasıyla sonuçlanıyor. Temel ihtiyaçlar için yapılan harcamalarda bile, daha düşük banknotlar kullanılmamaya başlıyor.
Bu ekonomik dönüşüm Türkiye’deki vatandaşların günlük yaşamında çok fazla etkisini hissettirmekte. Birçok kişi bankamatiklere gitse de istedikleri miktarı çekemeyip eli boş dönmek zorunda kalıyor; ya bankada yeterli banknot bulunmuyor veya tamamen 200 TL’lik banknotlar tükeniyor. Bu durumda, küçük banknotların azlığı, özellikle ekonomik sıkıntı yaşayan kesim için büyük bir sorun haline geliyor. Bu noktada, bankaların ve mali otoritelerin halkın ihtiyaçlarına yanıt vermesi ve uygun bir nakit dolaşımı sağlaması gerektiği aşikâr.
Ayrıca, bu durum yalnızca bireyler için değil, aynı zamanda ticari işletmeler için de zorluklar yaratıyor. Küçük işletmeler, günlük işlemlerini gerçekleştirebilmek için, çoğu zaman küçük paralarla çalışmak zorunda kalıyorlar. Fakat bankalarda yeterli miktarda küçük banknot bulunmaması, bu işletmelerin de nakit akışını olumsuz etkiliyor. Böylece, Türkiye’de mevcut ekonomik sistemin işleyişinin gözden geçirilmesi ve yeni çözümlerin geliştirilmesi ihtiyacı doğuyor.
