FIFA’nın 2034 Dünya Kupası’nın ev sahipliğini Suudi Arabistan’a vermesi, kuruluşun insan hakları ve çevre konularındaki siciline ilişkin önemli tartışmalara yol açabilecek en tartışmalı kararlarından biri olarak kayda geçmiştir.
Sürecin üzerinden gelen iddialar, birçok kişi için hayal kırıklığı yaratırken, Suudi Arabistan’ın futbola yaptığı büyük yatırımlar ve artan nüfuzu göz önüne alındığında pek çok kişi bu karara şaşırmamıştır.
Karar Neden Bir Yarışma Değil de, Ödüllendirme?
FIFA, Suudi Arabistan’ın ev sahipliğini, bugün öğleden sonra gerçekleştirilecek olan FIFA Kongresi’nin “sanal toplantısında” resmen duyuracak. Ancak bu duyuru, bir yıldan fazla bir süredir beklenen bir formalitedir. 2023 Ekim ayında, Avustralya’nın adaylıktan çekilmesinden sonra Suudi Arabistan, tek aday olarak kalmıştır. Avustralya’nın Suudi Arabistan’a karşı bir savunma yapmak için kısa bir süreye sahip olmasına rağmen, çabalarının boşuna olduğunu düşünen federasyon, adaylıktan çekilmiştir.
FIFA, birçok kişi tarafından şeffaflıktan ve hesap verebilirlikten uzak olduğu düşünülen bu hızlandırılmış süreci savunsa da, 2030 Dünya Kupası’nın üç kıtada birden düzenlenmesi kararı, Suudi Arabistan’ın ev sahipliği için zemin hazırladığına yönelik görüşler mevcuttur. 2034 için sadece Asya ve Okyanusya’dan ev sahipliği tekliflerinin kabul edileceği rotasyon politikası da bu durumu destekler niteliktedir.
FIFA’nın başkanı Gianni Infantino yönetimindeki dönemde FIFA ve Suudi Arabistan arasındaki yakın ilişkilerin güçlenmesi dikkat çekicidir. Suudi Arabistan, FIFA’nın 2023 Kulüpler Dünya Kupası’na ev sahipliği yaparken, FIFA da Suudi Arabistan devletine ait petrol devi Aramco ile kârlı bir sponsorluk anlaşması imzalamıştır.
Suudi Kamu Yatırım Fonu’nun (PIF) önümüzdeki yaz yapılacak Infantino’nun kişisel projesi olan genişletilmiş Kulüpler Dünya Kupası’nın ilk turnuvasını yayınlamak üzere internet yayıncılığı devi DAZN’a büyük bir yatırım yapabileceğine dair spekülasyonlar da gündemdedir.
FIFA’nın değerlendirme raporunun, Suudi Arabistan için 5 üzerinden 4.2 olarak en yüksek puanı alması ile birlikte, Suudi Arabistan’ın 2034 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapmasının kaçınılmaz olduğu algısı güçlenmiştir. Değerlendirme, insan hakları açısından “orta riskli”, çevre koruma açısından ise “düşük riskli” olarak açıklanmış; bu durum, eleştirileri artırmıştır.
Ev sahipliğinin geleneksel oylama yerine kongrede teyit edilmesi beklenirken, Suudi Arabistan’a karşı çıkan ulusal federasyonların seslerini sadece alkışlara katılmayarak ifade edebileceği tahmin edilmektedir.
Diğer Ülkeler ve Tepkiler
Norveç Futbol Federasyonu, bu süreçte ev sahipliği duyurusuna katılmayacağını açıklayarak, FIFA’nın yönetim reformlarının altını oyduğunu ve güven sorununu ortaya koyduğunu ifade etti. Batı Avrupa’daki federasyonlar, Suudi Arabistan’ın ev sahipliği teklifine karşı dururken, diğer federasyonların büyük bir kısmı destek vermeyi tercih edecektir.
FIFA’nın kararına ilişkin yapılan eleştiriler arasında, geçmişte yolsuzluk ve oy satınalma çabalarının yol açtığı olumsuz deneyimlerin gölgesi bulunmaktadır.
Mart ayında yapılan haberlerde, Suudi Arabistan’daki göçmen işçilerin durumu ve çalışan ölümleri gündeme gelmişti. FIFA, ev sahibi seçimi sürecinde Suudi Arabistan’dan bağlayıcı taahhütler alma baskısı altında kalırken, birçok insan hakları kuruluşu bu durumu eleştirdi.
