ABD’nin batısında, Utah eyaletinde yer alan Wasatch Dağları’ndaki Pando, dünyanın en büyük canlı organizması olarak biliniyor. Bu devasa yapının, 106 dönümlük bir alan üzerine yayılmış 47 bin titrek kavak gövdesi bulunuyor ve hepsi genetik olarak birbirine bağlı köklerden oluşuyor. Ancak, bu benzersiz ekosistem çeşitli tehditler nedeniyle yok olma riski altında.
PANDO NEDİR?
“Pando” terimi, Latince’de “Yayıldım” anlamına gelmektedir ve bu devasa klonal bitki, genetik olarak aynı özelliği taşıyan gövdelerden meydana geliyor. Toplamda yaklaşık 6 bin ton ağırlığa sahip olan bu canlı, kütle bakımından dünyanın en büyük organizması olarak kabul edilmektedir. Pando’nun kökleri ise yaklaşık 14 bin yıl öncesine kadar uzanıyor. Gövdelerin yaşam süresi ortalama 130 yıl olsa da, kökler yeni gövdeler üreterek binlerce yıldır varlıklarını sürdürüyorlar.
EŞSİZ BİR EKOSİSTEM
Pando, sadece dev bir bitki topluluğu değil, aynı zamanda 68 bitki türü ve sayısız hayvana ev sahipliği yapan bir ekosistem olarak da öne çıkıyor. Bu eşsiz yaşam alanında geyikler, tilkiler, kunduzlar, kuşlar ve birçok böcek, kendi yaşam döngülerini sürdürmekte. Pando, bu faunaya sağladığı güvenli ortam sayesinde çeşitli türlerin barınabileceği bir habitat oluşturuyor.
Pando’nun sağlıklı kalması, yeni gövdelerin büyümesine bağlıdır. Ancak, bu büyümeyi tehdit eden çeşitli unsurlar bulunmaktadır:
- Aşırı Otlatma: Pando’nun bulunduğu alan, geyik ve geyik benzeri hayvanlar için bir sığınak niteliği taşımaktadır. Bu hayvanlar, yeni gövdelerin uçlarını yiyerek büyümelerini engellemektedir. Çitlerle korunmuş küçük bir alan dışında, yeni büyüme neredeyse durma noktasına gelmiştir.
- Hastalıklar: Pando, şu anda sooty bark kanseri, yaprak lekesi ve konk mantar hastalığı gibi bitki hastalıkları ile mücadele etmektedir.
- İklim Değişikliği: Pando, son buzul çağından beri istikrarlı bir iklimde yaşamış olsa da, günümüzde yükselen sıcaklıklar, su kaynaklarının azalması ve orman yangınları gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır.
ZORLUKLARI AŞMA MÜCADELESİ UMUT VERİYOR
Bu tehditler ciddi görünse de, Pando’nun geçmişte zorlukları aşma kabiliyeti umut veriyor. Bilim insanları, bu devasa yapının dayanıklılığının sırlarını anlamaya çalışırken, koruma grupları ve ABD Orman Hizmetleri, Pando’yu korumak için çeşitli projeler yürütmektedir. “Friends of Pando” adlı grup, bu eşsiz ağacın sanal gerçeklik görüntüleri aracılığıyla daha geniş kitlelere tanıtılmasına yönelik çalışmalara odaklanmaktadır.
