Araştırmacılar, antik bir oyunun nasıl oynandığına dair süregelen gizemi çözmek amacıyla fiziksel kanıtlar ve modelleme yöntemlerini bir araya getirdi. Bu kapsamda yürütülen çalışmalar, oyunun kurallarını anlamaya yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Çalışmalar, toplamda 20 dairesel yerleşim alanı, 27 farklı oyun taşı ve dairesel şekillerle işaretlenmiş dört zarın bulunduğu bir set üzerine yoğunlaştı. İngiltere’deki Essex Üniversitesi’nden bilgisayar bilimcisi Sam Jelveh ile bağımsız arkeolog Hossein Moradi, bu oyunların kurallarını, Royal Game of Ur ve Jiroft gibi benzer dönem oyunlarıyla karşılaştırarak geliştirdi. Bu araştırmanın temel amacı, antik dönem oyunlarının kültürel zenginliklerini ve kurallarını daha derinlemesine incelemekti.
KURALLAR VE OYUN ALANI
Araştırmacılar, oyunda iki oyuncunun her biri için on adet ‘koşucu’ taşı, ‘güvenli ev’ işlevi gören yıldız biçimli taşlar ve rakip taşları engelleyebilmek için kullanılabilecek koni biçimli taşlar önerdi. Bu taşlar, yılan şekliyle tasarlanmış bir oyun tahtasında hareket ettiriliyor. Tahtanın ana bölümü, taşların başlangıç noktası olarak belirlenmişken, köprü bölümü hayatta kalma yolu olarak tanımlanırken, baş ve kuyruk kısmı oyunun finalini temsil ediyor.
Oyuncular, zar atarak taşlarını hareket ettiriyor ve rakiplerinden daha hızlı bir şekilde tahtayı tamamlamak için çaba harcıyor. Araştırmacılar, önerilen kuralların tahtanın yapısına, taşların fonksiyonlarına ve zarlara uygun bir şekilde düzenlendiğini ifade ettiler. Bu da oyunun dinamiklerini anlamak için önemli bir zemin oluşturuyor.
İSMİ BİLİNMİYOR
Daha geniş bir bağlamda, Şehr-i Sukhteh, M.Ö. 3. binyılda Doğu İran platosunun en önemli şehirlerinden biriydi ve bu oyun, o dönemde yaşanan kültürel zenginliklerin bir yansıması olarak kabul ediliyor. Araştırmalar, benzer tarihlere ait olarak bu bölgede 100’den fazla oyunun bulunduğunu gösteriyor. Bu oyunların tahtalarının düzeni ve kullanılan malzemeler bakımından çeşitlilik göstermesi ise dikkat çekici bir noktadır.
Araştırmacılar, bu tür oyunların genel olarak “yirmi kare oyunu” veya “yirmilik oyun” olarak adlandırıldığını belirtiyor. Ancak, her kültürün bu oyunlara farklı isimler vermiş olabileceğinden dolayı, oyunun gerçek adı hâlâ kesin olarak bilinmemektedir. Bu durum, antik dönem insanlarının sosyal ve kültürel etkileşimlerini daha iyi anlamak için bir fırsat sunuyor.
