Çalışanların asgari ücretle temel ihtiyaçlarını karşılaması, gıda harcamalarının yanı sıra konut, giyim ve ulaşım gibi masrafları da içermesi nedeniyle oldukça zorlu hale gelmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yaptığı çalışma, bu durumun zorluğunu daha açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Günümüzde dar gelirli insanların evlerine gıda ürünü alamaması ya da restauranlarda ve lokantalarda yemek yiyememesi, onları alternatif çözüm yollarına yönlendirmiştir. Bu bağlamda, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) tarafından işletilen büyükşehir belediyelerine ait ‘Kent Lokantaları’ gibi projeler, dar gelirli bireylerin tek alternatifidir.
Asgari ücretin belirlenmesi amacıyla 10 Aralık 2023’te gerçekleştirilecek görüşmelerde, TÜİK’in kasım ayı enflasyonunu %47.09 olarak açıkladığı göz önüne alındığında, oldukça düşük bir asgari ücret artışı yapılacağı yönünde tartışmalar mevcuttur. Özellikle mevcut asgari ücretin 17.002 TL olduğu düşündüğünde, bu rakamın gıda harcamalarını dahi karşılamaktan uzak olduğu ortaya çıkmaktadır.
TÜRK-İŞ OKUMALI
TÜİK’in önerileri ile uyumlu olarak Sağlık Bakanlığı’nın Türkiye Beslenme Rehberi üzerinden hesabı yapılan gıda harcaması şöyle belirlenmiştir: Rehberde bir işçi için önerilen temel besin grupları arasında 125 gram et, 75 gram pirinç, 250 gram yoğurt, 250 gram meyve (özellikle portakal), 50 gram bal, 225 gram ekmek ve 50’şer gram katı ve sıvı yağ bulunmaktadır. Bu menünün bir zincir marketten temin edilen fiyatlarıyla tek öğün maliyeti yaklaşık 193 TL’ye çıkmaktadır.
Bu menünün iki öğünden oluşan günlük maliyeti ise 386 TL’yi bulmaktadır. Ayrıca, 30 gün üzerinden hesaplanan aylık maliyeti 11.580 TL’ye ulaşmaktadır. TÜİK’in aylık harcama gereksinimleri göz önüne alındığında, asgari ücretin 50.129 TL olması gerektiği görülmektedir. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), aralık ayındaki asgari ücret görüşmelerinde bu hesaplamalarla masaya oturmalıdır.
TÜİK’in önerdiği formül
Bakanlık 6 öğün öneriyor
Beslenmenin önemine vurgu yapan Sağlık Bakanlığı, çalışanlar için sabah, öğle ve akşam olmak üzere 3 ana öğün önermektedir. Bunun yanı sıra 1 ila 3 ara öğün de alınması önerilmektedir. Bu ara öğünlerde tüketilebilecek gıdalar arasında süt, ayran ve limonata gibi içeceklerin yanı sıra çeşitli sandviçler, kek, bisküvi, meyve ve fındık gibi besinler yer alır. Ayrıca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı asgari ücreti, “İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücret” şeklinde tanımlamaktadır.
