Brezilya’da keşfedilen bir fosil, bugünkü kuşların beyninin evrimi ile ilgili bildiklerimizi önemli ölçüde güncelleyebilir.
Cambridge Üniversitesi ve Los Angeles Doğa Tarihi Müzesi’nin öncülüğünde gerçekleştirilen araştırmada, sığırcık kuşuna benzer bir büyüklükteki bir kuş fosili üzerinde incelemeler yapılmıştır. Bu fosil, dinozorların yaşadığı Mezozoik Çağ dönemi ile özdeşleşmektedir.
Bilim insanları, bu fosil üzerinden kuşun beyin yapısını dijital ortamda yeniden tasarlamayı başardı ve günümüz kuşlarının evrimsel geçmişlerini derinlemesine ele aldılar.
Araştırma ekibinden Dr. Guillermo Navalon, fosilin kafatası kısmının neredeyse hiç bozulmadan korunduğunu vurguladı. Navalon, bu fosil üzerine yapılan incelemenin, günümüzdeki kuşların anatomisini anlama konusunda önemli ipuçları sunacağını belirtti.
Bu fosilin ait olduğu kuş türü, “Navaornis” olarak adlandırılmaktadır ve yaklaşık 80 milyon yıl önce, o günkü Brezilya coğrafyasında yaşamıştır. Bu dönemin ardından, uçmayı başaramayan dinozor türlerinin yok olduğu bilinmektedir.
Kuşların beyinlerinin evrimsel gelişimi hakkında çok sayıda bilgi, 70 milyon yıllık bir boşlukla kesintiye uğramıştır. Yaklaşık 150 milyon yıl önce yaşamış ve ilk kuş türü olduğuna inanılan “Arkeopteriks” ile modern kuşlar arasındaki bağlantılar henüz tam olarak anlaşılmamaktadır.
Navaornis kuşunun beyninin, Arkeopteriks’e kıyasla daha büyük bir serebruma (sinir sisteminin bir bölümü) sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, daha gelişmiş bilişsel yeteneklere sahip olduğu anlamına gelmektedir. Ancak, mevcut kuşlar ile karşılaştırıldığında, Navaornis’in beyninin birçok bölgesi daha az gelişmiş görünmektedir.
Bu nedenle, Navaornis’in uçmasını sağlayan mekanizmaların, günümüzdeki kuşlarla karşılaştırıldığında daha az güçlü olduğu değerlendirilmiştir. Dr. Navalon, “Yeni bulguların kayıp parçaların bir zincire nasıl mükemmel bir şekilde oturduğunu göstermesi açısından önemli olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullanmıştır.
Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Daniel Field, bu araştırmanın önemli öncülerindendir. Field, günümüzdeki karga ve papağan gibi kuşların son derece gelişmiş bilişsel yeteneklere sahip olduğunu belirtmektedir. Ancak, bu tür kuşların beyinlerinin neden bu denli gelişmiş olduğu konusunda bilim insanlarının hâlâ zorlandığını da ifade etmektedir.
Field, “Araştırmacılar tam da böyle bir fosilin bulunmasını bekliyordu. Bu tek bir fosil olabilir ama kuşların beyninin evrimsel sürecinde kayıp parçalarından biri olduğu kesin” şeklinde görüş belirtmiştir.
Dr. Luis Chiappe ise bu yeni bulgunun, dinozorların döneminde uçan bazı kuşların 80 milyon yıl önce de günümüz kafatası geometrisine sahip olduğunu ortaya koyduğunu vurgulamaktadır. Bu sonuç, kuşların evrimi konusunda önemli bilgilere kapı aralamaktadır.
