14. yüzyılda hüküm süren Mali İmparatorluğu’nun hükümdarı Mansa Musa, tarih boyunca en zengin insan olarak anılmaktadır. 1280 yılında doğan Musa, 1312 yılında tahta çıkarak 1337 yılına kadar yönetimini sürdürmüştür. Modern ekonomistler, Mansa Musa’nın servetinin günümüzdeki değerinin 400 milyar doları aştığını tahmin etmektedir. Bu rakam, çağdaş zenginler olan Elon Musk’ın 304 milyar dolarlık ve Jeff Bezos’un 219 milyar dolarlık net servetlerinden oldukça yüksektir.
Mansa Musa’nın zenginliğinin temel yapı taşları, altın, fildişi ve tuz ticaretine dayanmaktadır. Batı Afrikalı tarihçi Rudolph Butch Ware, Musa’nın servetini “anlatılamaz derecede büyük” olarak tanımlamaktadır. Tarihi kayıtlara göre, Mansa Musa 1324 yılında Mekke’ye gerçekleştirdiği Hac yolculuğunda 60.000 kişilik bir kafile, 21 ton altın, 100 fil ve 80 deveyle yola çıkmıştır.
Bu muazzam yolculuk, altınla kaplanmış bir şehir izlenimi yaratmış ve geçtikleri her yer bu durumdan etkilenmiştir. Özellikle Kahire’de harcadığı miktarlar nedeniyle altın fiyatları %20 oranında düşmüş, Mısır ekonomisinin toparlanması 12 yıl sürmüştür. Bu olay, Mansa Musa’nın etkisinin yalnızca kendi topraklarıyla sınırlı olmadığını, tüm bölgeyi etkileyen bir ekonomik etki yarattığını göstermektedir.
İMPARATORLUĞUN SINIRLARINI İKİ KATINA ÇIKARDI
Mansa Musa, tahta çıkmadan önceki hükümdar Mansa Abu Bakr II’nin, Atlantik Okyanusu’nun sınırlarını keşfetmeye yönelik yaptığı fakat geri dönmediği seferin ardından iktidara gelmiştir. Mansa Musa, 100 bin kişilik bir ordu ve 10 bin zırhlı süvariyle Mali İmparatorluğu’nun sınırlarını iki katına çıkarmıştır. İmparatorluk, doğuda Atlantik Okyanusu’ndan, batıda ise günümüzdeki Nijer sınırlarına kadar uzanarak o dönemin Moğol İmparatorluğu’ndan sonraki en büyük ikinci imparatorluk olmuştur.
Dindar bir Müslüman olan Mansa Musa, Hac dönüşünde Mali’ye sadece ibadet değil, aynı zamanda eğitim ve mimari alanlarda da gelişim sağlamıştır. Mekke’den getirdiği mimar ve bilginler ile Timbuktu gibi şehirlerde camiler ve üniversiteler inşa ettirmiştir. Bu yapılar, Timbuktu’nun uluslararası düzeyde tanınmasını sağlamıştır.
Avrupa’da Mansa Musa’nın etkisi o kadar büyük olmuştur ki, İspanya’da 1375 yılında Batı Afrika’nın ilk ayrıntılı haritası yapılmıştır. Haritada Mansa Musa, altın bir taç giyerken bir elinde altın bir asa, diğer elinde ise dev bir altın külçe tutarken tasvir edilmiştir. Bu görsel anlatım, Mansa Musa’nın saltanatının ve servetinin Avrupa’da nasıl bir izlenim yarattığının bir göstergesidir.
Mansa Musa’nın vefatından sonra, tahta geçen oğulları imparatorluğu bir arada tutma başarısını gösterememiştir. Bu durum, 1670 yılında Mali’nin Fas İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesine sebep olmuştur. Mansa Musa’nın mirası, sadece servetiyle değil, aynı zamanda kültürel ve eğitsel katkılarıyla da günümüze ulaşmıştır.
