İran’da geçen ay Tahran’da, iç çamaşırlarına kadar soyunarak hükümeti protesto eden Azad Üniversitesi öğrencisi Mahla Daryaei, İranlı yetkililer tarafından serbest bırakıldı. Daryaei’nin serbest bırakılması, ülke içinde ve dışında geniş yankılar uyandırdı.
Kasım ayının başlarında sosyal medya üzerinde yayılan bir videoda, arkadaşları tarafından ‘Ahoo’ diye çağrıldığı sırada Daryaei’nin, İran hükümetine yakın milisler tarafından darp edildiği bildirildi. Bu olayın ardından Daryaei, üzerindeki giysilerini çıkartarak iç çamaşırlarıyla hükümeti protesto etti. Bu cesur eylem, birçok insanın dikkatini çekti.
İran Yargı Sözcüsü Asgar Cihangir, Daryaei’nin hastanede tedavi gördüğünü ve daha sonra ailesine teslim edildiğini belirtti. Cihangir’in, Salı günü yaptığı açıklamada, “Hastaneye sevk edildikten sonra hasta olduğu anlaşıldığı için ailesine teslim edildi. Hakkında herhangi bir yargı dosyası açılmadı,” ifadeleri dikkat çekti.
DÜNYA’DA YANKILANDI
Mahla Daryaei’nin gözaltına alınması, uluslararası çapta geniş bir tepki ile karşılandı. Uluslararası Af Örgütü başta olmak üzere birçok insan hakları kuruluşu, Daryaei’nin derhal ve koşulsuz şekilde serbest bırakılması çağrısında bulundu. Daryaei’nin başına gelenler, dünya genelinde kadın hakları aktivistlerinin destek verdiği bir simge haline geldi. Elle dergisinin kapağında dahi yer aldı.
Olayın ilk görüntüleri, bir öğrenci hareketi tarafından yayınlandı. Bu hareket, Daryaei’nin başörtüsü takmadığı için güvenlik güçleriyle tartıştığını ve tartışma esnasında üzerini çıkardığını iddia etti. Cihangir ve diğer yetkililer ise Daryaei’nin bu eyleminin akıl sağlığı ile ilgili olduğuna dair açıklamalarda bulundular.
İranlı yetkililer, Daryaei’nin protestosunun ardından “akıl hastası” olduğunu ve bir psikiyatri kliniğine götürüldüğünü belirtti. Bu durum, 2022 yılında gerçekleşen Mehsa Amani protestolarında tutuklu olan bireyler için de benzer iddialar ortaya atılmasıyla dikkat çekmişti.
‘AKIL HASTALIĞI’ SİSTEMATİK BASKI
Daryaei’nin gözaltına alınmasının ardından, sosyal medya platformlarında İranlı aktivistler, kadın hakları savunucularını akıl hastalığı ile ilişkilendirmenin sistematik bir baskı yöntemi olduğunu savundu. BBC’ye konuşan 2018 yılında Kanada’ya kaçan İranlı kadın aktivist Azam Cangravi, kendisine akıl hastası muamelesi yapılması için İran tarafından ailesine baskı yapıldığını ifade etti.
Cangravi, “Ailem bana bu baskıyı yapmadı ama birçok aile baskı altında ve sevdiklerini korumanın en iyi yolunun bu olduğunu düşünüyor. Akıl hastalığını sorgulamak, İslam Cumhuriyeti’nin kadınları itibarsızlaştırma yoludur,” dedi. Cangravi’nin anlatımlarına göre, kendisi bir protesto sırasında başörtüsünü çıkardığı için 3 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.
Ülke genelinde kadın hak
