Doğu Karadeniz’de Heyelanlar ve İklim Değişikliği
Küresel iklim değişikliğinin etkileriyle birlikte, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde görülen ani ve lokal şiddetli yağışlar, can ve mal kaybıyla sonuçlanan sel ve heyelanlara neden olmaktadır. Son üç ayda yağan kar, yerini 25 dereceye varan sıcak hava koşullarına bırakırken, bu değişim bölgedeki doğal dengenin bozulmasına ve heyelanların artmasına yol açtı.
Bölgede son günlerde artan hava sıcaklıkları, yüksek kesimlerde düşen karların ani ve hızlı bir şekilde erimesini sağladı. Bu durum, heyelan olaylarının yanı sıra, sarp araziler ve yamaçlarda taş düşmesi vakalarında da bir artışa sebep oldu. Uzmanlar, son yaşanan bu afetleri daha çok toprağın ağırlığının artmasına bağlıyor ve bunu ‘çamur akması’ olarak nitelendiriyorlar.
Heyelan Tetikleyicileri
Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Heyelan Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ayberk Kaya, bu konudaki gözlemlerini paylaşarak, “Doğu Karadeniz’de heyelanların tetikleyici unsuru aşırı yağışlardır” dedi. Yüksek kesimlerde yoğun bir kar kütlesinin, yükselen sıcaklıklarla hızla eridiğini belirten Prof. Dr. Kaya, bu suyun toprağa nüfuz ederek toprağın ağırlığını artırdığını ifade etti. Ardından, yüzeysel toprak akışı olarak tanımlanan çamurlu malzemenin yamaçlardan aşağı doğru akmasının büyük tahribatlara yol açtığını dile getirdi.
Heyelan Öncesi Belirtiler
Prof. Dr. Kaya, heyelanlı bölgelerdeki yapılarda afet öncesinde çeşitli belirtiler gözlemlendiğini kaydetti. Doğu Karadeniz’deki dağınık yerleşim şeklinin, bireysel yol veya temel kazıları için uzman görüşü alınmadan hareket edilmemesi gerektiğini vurguladı. Evlerde ve arazilerdeki çatlaklar, bahçe çitlerinde, ağaç ve elektrik direklerinde yamulmalar yaşanıyorsa, kapı ve pencerelerde kasılmalar gözlemleniyorsa, bunların olası bir heyelan habercisi olabileceğine dikkat çekti.
Uzmanların bu konudaki uyarıları, yerleşim alanlarına yönelik risklerin azaltılması ve halkın bilinçlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Yerel yönetimlerin ve vatandaşların bu tür doğal afetlere karşı bir dizi önlem alması gerekmektedir. Geçmişte yaşanan felaketlerden ders çıkararak, kilometrelerce uzanan dağlık alanların güvenli bir şekilde kullanılması için zemin etütleri ve inşaat projeleri öncesinde uzman görüşleri alınmalıdır.
