Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in 17 Aralık 2023’te gerçekleştirdiği Ankara ziyareti, zamanlama ve içerik açısından önemli bir gelişmeyi temsil ediyor.
Ziyaret, Türkiye ile AB arasındaki işbirliğinin belirli alanlarda var olduğunu ve bu ilişkilerin ilerleyeceği beklentisini ortaya koyuyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yapılan ikili görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında, Türkiye’nin AB üyeliğinin stratejik bir hedef olmayı sürdürdüğünü vurguladı.
Erdoğan, AB’den bazı beklentilerini sıraladı; bu beklentiler arasında, ilişkilerdeki tüm kısıtlamaların kaldırılması, askıya alınan yüksek düzeyli diyalogların canlandırılması, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve Türkiye-AB Zirvesi yapılması yer aldı. Ancak, iki taraf arasındaki görüş ayrılıkları ve ilerlemeyi engelleyen unsurlar, ilişkilerin önündeki engelleri oluşturuyor. Türkiye’nin bazı taleplerinin kısa vadede karşılanma ihtimali oldukça düşük görünüyor.
19 Aralık’taki Zirveden Ne Sonuç Çıkabilir?
Ursula von der Leyen, Türkiye’ye son ziyaretini 2021 yılında yapmıştı ve bu ziyaret, ikili arasında yaşanan bazı sorunların gölgesinde kalmıştı. Yeni döneminde Türkiye’yi ziyaret eden von der Leyen, 19 Aralık 2023’te Brüksel’de planlanan AB Zirvesi öncesinde Türkiye ile ilişkileri açıkça görüşmeyi tercih etti. Ancak, bu zirvede Türkiye özel bir gündem maddesi olarak yer almayacak.
Zirvede Türkiye ile ilişkili Suriye sorunları liderler tarafından ele alınacak. Ancak Türkiye’nin bu bağlamda ele alınması beklenen Suriye konusu ile genişlemeye ilişkin tartışmalara dahil edilmesi beklenmiyor. Genel İşler Konseyi’nde alınan kararların, liderler tarafından onaylanması tahmin ediliyor.
Üyelik ve Müzakereler Gündemde Değil
Müzakere süreci, Türkiye ile olan ilişkilerde AB’nin öncelikleri arasında yer almıyor. Brüksel’de gerçekleşen Genel İşler Konseyi’nde kabul edilen genişlemeye ilişkin kararlar, Türkiye’nin katılım müzakerelerinin durma noktasına geldiğini göstermekte. Von der Leyen, Türkiye’nin aday ülke olduğunu belirtmesine rağmen, müzakerelere dair somut bir mesaj vermekten kaçındı. İnsan hakları, demokrasi, hukukun üstünlüğü gibi konulara da değinmemesi, müzakerelerin gündemde olmadığını gösteriyor.
AB’nin önceliği, ortak çıkar alanlarında işbirliği yapmaktır. Türkiye ile olan işbirliğini ilerletme konusundaki kararlılık da bu yaklaşım doğrultusunda değerlendirilmektedir.
Gümrük Birliği için Çalışmalar
Türkiye, uzun süredir Gümrük Birliği’nin güncellenmesi talebinde bulunmaktadır. AB Komisyonu, bu konuda Türkiye ile ortak hareket etme niyetindedir. Von der Leyen, bu güncelleme üzerine daha fazla çaba harcanması gerektiği ve ticaret engellerinin ele alınması gerektiğini ifade etti.
Ancak, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi için üye ülkelerin onayları gereklidir. Geçmişte bazı üye ülkeler, Türkiye’deki insan hakları konularını gerekçe göstererek müzakereleri engellemişti. Şu anda ise daha teknik sorunlar ön plana
